Page 102 - Mustafa Baş KUR’AN-I KERİM’İN MADDİ VARLIĞI

KUR’ÂN’IN KELİME SEÇİMİNDEKİ TİTİZLİĞİ 101

ِ
ًارِبَخَمِ ءرمْلَا بَيِّغَ امْعِ يْدَهُلَا ىَ َ فَكِ هِيُدَهَ ءرمْلَا ِ بَئِاغَ نعِ ينْرِبَخَيُوَ
ْ
َ
ْ
َ
ُ َ
ُ ُ
ُ ْ َ
َ
ُ
�
ُ
َ �
Kişinin bilinmeyenlerini yaşayış tarzı bana haber verir
Yaşam tarzı kişinin gizlediklerini haber verme konusunda
yeterlidir. 88
ِ
يْدَهُلَا kelimesi dokunulmazlık elde eden kişi için kullanılır.
ُ َ
O kişi bir kavimden sığınma veya ahid talep etmiş onlar da ona
bunu sağlamıştır. Bu kişi diyetini öderse رَّاجَ yani komşu olur.
Bu bağlamda Züheyr b. Ebî Sülmâ’ya ait şu beyit zikredilebilir.
ِ
ٍ
ءابَتَسَيُ تُيِّبِ رَّاجَ رََّأَ مْلَوَ ًايُدَهَ اوَرسُأَ ًار َ شَعِمِ رََّأَ مَْلِفَ
ُ ُ ْ َ َ َ َ � َ ُ َ َ
Ben sığınmış kişileri tutsak eden, komşuları esir eden bir
topluluk görmedim.
Ayrıca erkeğin kadınına yaklaşmasını ifade etmek için ىدَهََأَ
َ
ِ
89
هِتِأَرمِا ُ لِّجَرلَا tabiri kullanılır. Esir için de يْدَهُلَا kelimesinin kul-
َ
ُ َ
lanıldığı görülmektedir. Cahiliye şairlerinden Mütelemmis’e
ait şu beyitte olduğu gibi:
ِ
ِ
ِ
دَنَهُمْبِ هِلَاذَِقَ مْيِّمْصَ اوبِرضْ مْهُيُدَهَ َ نِاكِ دَبَعِلَا نبِ هِفَيُرُطَوَ
َ
َ
َ
َ َ
ُ
َ
ْ َ
ْ َ
َ
َ
Tureyfe b. Abd onların esiri idi. Kafasının içine kılıçla vurdular.
ِ
Ezherî kadının da يْدَهَ olarak isimlendirilmesinin kocası-

ٌ َ
nın yanında esir oluşuna bina edildiğini söyler. Antere’nin şu
beytini de misal olarak zikreder:
ِ
ِ
ِ
يْدَهُلَا � فِكِ يفَ مْ ْ شْولَا عجَركِ ِ يْ ِ وَطَلَابِ ةٌلِبَعِ رَّادَ ايُ لاََّأَ
� َ َ ْ َ � َ َ َ
Ey Able’nin diyarındaki kuyu, kadınımın elindeki nakış gibisin.
88 Ezherî, Tehzîb, VI/202.
89 Ezherî, Tehzîb, VI/201; Cevherî, Sıhâh, VI/2534.