Page 101 - Mustafa Baş KUR’AN-I KERİM’İN MADDİ VARLIĞI

100 KUR’AN-I KERİM’İN MADDİ VARLIĞI

kullanılmak suretiyle ahlaki bir anlam alanına çekilmişti. An-
cak ona göre kavram vahiyle bu doğal anlamlarından tamamen
sıyrılmış ve tamamen dini bir anlam yüklenmişti. Ona göre kü-
für kavramının anlamı şirk, fısk, fücur, zulüm, i‘tidâ/haddi aş-
mak ve israf gibi kelimelerle yakın irtibatlıdır. Onun kurduğu
semantik anlam alanında küfür kavramı bu kelimelerle bir şe-
kilde irtibat halindedir. 86

2 Hidayet-Dalâlet

Hidâyet kelimesi ‘önde olmak, ileride olmak ve lider ol-
mak’ manalarına gelen ‘ىدَهَ’ fiilinin masdarıdır. Bu kökten
َ
türemiş olan ‘ىدَتَهَا’ fiili de aynı anlamda kullanılmıştır. Bu

fiil hem ِ لٍ hem de ىَلَإِ harfi ceri ile kullanılabilmektedir. Ay-
rıca bu fiilin masdarı olan ىدَهُلَا kelimesi ‘beyan, bir şeyin
َ ُ
başka bir şeye çıkarılması, itaat, verâ veya rehber’ anlamla-
rına gelmektedir. Kelime Cahiliyye döneminde yol mana-
sına da kullanılmıştır. Muhadram şairlerden Şemmah b.
Dırar’a (ö. 21/643) nisbet edilen bir beyitte şair bir bineği
şöyle nitelemektedir:

ِ
ِ ِ
ٍ ِ
ُ لٍومْسَمِ ءمْ�ظَلَا مُامْتِ نمِ هِنَْأْكِ ةٌمْهَاسُ َ نِاسَنْإِ ىدَهُلَابِ تَُلِكِوَ دَقَوَ
َ َ
ْ َ
ْ َ ْ َ ُ َ َ ُ َ َ
Zayıf bineğin sahibi olan insan yola düştü
Sanki onun (bineğin) susuzluktan gözleri çıkmıştı. 87
يْدَهُلَا elimesi yaşayış tarzı, gidişat, yol ve meslek manala-
k
ُ ْ َ
rında kullanılmıştır:

86 Izutsu, Kur’ân’da dinî ve ahlâkî kavramlar, 211.
87 Ferâhidî, el-‘Ayn, h-d-y maddesi, IV/77; İbn Düreyd, Cemhere, VI/201-204.