Page 46 - Türk Ortodoks Patrikhanesi

Türk Ortodoks Patrikhanesi 37

1 8 00'lü yılların başlarında kurulan ve Bizans Devletinin yeniden
diriltilmesini hedef alan Etniki Eterya<*> Cemiyeti sahip oldukları imti­
yazlar sebebiyle Metropolitliklere el atmıştır. Patrikhane de bu derne­
ğin merkezi gibi çalışmış, kiliseler ve Rum Okulları adeta bu derneğin
birer şubesi haline getirilmişlerdir (55). Bu dönemde Patrik Grigoryus
da, anılan cemiyete girmiş ve faaliyetlerine destek vermiştir. Patrikha­
ne bu dönemde, Rum cemaatini isyana teşvik ve tahrik edici faaliyet­
lerini artırmış, Metropolitlere ve patrikhane ile bağlantısı olan kimsele­
re bu faaliyetlerin yapılmasını içeren mektuplar yollamıştır< 56 >·
Megalo İdea'yı gerçekleştirmek amacına yönelik bu faaliyetler,
zaman içerisinde meyvelerini vermiş, 12 Şubat 1821 yılında Patros
B a şpiskoposu Germanos, Kalavrtya Kalesine isyan bayrağını çekerek
Mora Yarımadasında bir ayaklanma başlatmıştır. Bu ayaklanma kısa
zamanda genişlemiş, halk isyana iştirak etmiş ve isyanın idaresini de
büyük papazlar üstlenmişlerdir (57) . Bu isyanın çıkışı ve gelişmesinde
Patrikhanenin, dolayısıyla Patrik Grigoryus'un rolü çok önemli olmuş­
tur. İsyanın din adamlarınca başlatılmış olması, Patrikhane tarafından
tezgahlandığını açıkça ortaya koymuştur< 58). İsyan bastırıldıktan sonra
yapılan soruşturma ve Patrikhanede yapılan araştırma neticesinde, Pat­
rik Grigoryus'un isyanda parmağının olduğu kesin olarak anlaşılınca
resmi elbiseleri ile 22 Nisan 1 8 2 1 yılında Patrikhanenin kapısı önünde;
isyana karışan diğer din adamları da bulundukları bölgelerde asılmış­
lardır (59) .
Mora'da başlatılan isyan tohumlarının üzerine Batılı ülkelerin ve
Rusların da devreye girmesi neticesinde Osmanlı Devleti, 1 8 2 1 yılından
(*) Etniki Eterya : 1 8 14 yılında Odesa'da Yanya'lı Athanosios Tsakaloph (Atnas Çakalot), Pat­
nos'lu (Batnoz Ada) Manuel Ksanthos (Manuel Ksanto), Nardan'lı Nikolaos Skuphas (Nikola
Skofo) tarafından, eski Yunanistan'ı ihya ve başkenti lstanbul olmak üzere Bizans İmparator­
luğunu yeniden kurma amaçlarına yönelik olarak kurulmuş gizli cemiyet.(Bkz.Şahin, 179-180;
Sofuoğlu, 33-34)
(55) Bkz. Şahin,ı84-186 ; Sofuoğlu, 39.
(56) Bkz. Şahin, 1 8 5 ; Sofuoğlu, 39-42.
(57) Şahin, 190 ; Sofuoğlu, 45-46.
(58) Bkz. Şahin, 192-ı93.
(59) Bkz, Öztuna, Vl/442 ;Kara], V/1 1 3 ; Sofuoğlu, 49.