Page 51 - Türk Ortodoks Patrikhanesi

f
42 Dr. Musta a BAŞ

Mustafa Kemal Atatürk, Fener Patrikhanesinin bu faaliyetlerini
Nutuk' da: "Bi!ahara elde edilen mevsuk malumat ve vesaik ile teeyyüd
etti ki, İstanbul Rum Patrikhanesinde teşekkül eden Mavri Mira Heye­
ti vilayetler dahilinde çeteler teşkil ve idare etmek, mitingler ve propa­
gandalar yapmakla meşgul. Yunan Salib-i Ahmeri, resmi muhacirin ko­
misyonu; Mavri Mira Heyeti�in teshili mesaisine hadim. Mavri Mira
Heyeti tarafından idare olunan Rum mekteplerinin izci teşkilatları, yir­
mi yaşını mütecaviz gençler de dahil olmak üzere her yerde ikmal olu­
nuyor." Sözleri ile dile getirmektediı: (78) . Bu konuyu gayet mahrem tu­
tulacaktır ibaresini taşıyan 22.08.1919 tarihinde Erzurum'dan gönder­
diği tamimi ile ilgililere şöyle duyurmuştur: "Pek Mahrem mevsuk el­
de edilen malumata göre Rum Patrikhanesinde Mavri isminde bir he"
yet teşekkül etmiştir. Bunun reisi; Patrik Vekili Doreteos, azaları; Ate­
nagoras, Enez Metropoliti, Yunan Kaymakamı Giritli Katekhakis, Ke­
talopulos, Dipasimas, Ayinpa, Polimis, Siyari ismindeki zevattır. Heyet
doğrudan doğruya Venizelos'tan talimat alıyor. Rumların ve Yunan Hü­
kümeti'nin muaveneti naktiyesiyle pek azim bir sermayesi vardır ... İs­
. tanbul Patrikhanesi ve Yunan Konsoloshanesi esliha ve cephane depo­
su halini almıştır ve hatta kiliseler ibadet yerinden ziyade askeri ambar-
lar gibi kullanılmaktadır ... " (79)
Atatürk, Türkiye Büyük Millet Meclisinde Pontus Meselesi üzeri­
ne yaptığı konuşmasında da; 1840 senesinden beri eski Yunanlığın ihya­
sı için çalışan Rum zümrelerinin olduğundan, birinci dünya savaşı son­
rasında Samsun, Çarşamba, Bafra ve Erbaa Rum köylerinin silah depo­
su haline getirildiğinden bahsederek bu faaliyetlerde din adamlarının
rolünü şöyle belirtmektedir: " ..... Mütarekeden sonra, bütün Rum�ar Yu­
nanlılık amali milliyesi ile her tarafta şımardığı gibi Etniki Hetairia Ce­
miyeti propagandacıları ve Merzifon Amerikan müessesatı tarafından
manen yetiştirilen ve ecnebi hükümetlerin silahları ile maddeten takvi­
ye ve teşci edilen, bu havalideki Rum kütlesi de, müstakil bir Pontus
Hükümeti teşkil etmek emeline düştü. Bu maksatla umumi bir kıyam
hazırladılar. Dağlara çekildiler ve Amasya, Samsun ve havalisi Rum

(78) Nutuk, İstanbul, 1972, 1/2
(79) Bkz. Nutuk, IIl/899-9 00