Page 244 - Microsoft Word - orjinal

244 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

kurtulunca, kefil de kurtulur. 283
Ancak el-Eúbâh’tan alınan úu kâide, bu kuralı sınırlamaktadır:
“Bazen asıl sâbit olmadı÷ı halde, fer‘ sâbit olabilir. Meselâ, bir kiúi,
birinin di÷erinde bir miktar alaca÷ı oldu÷unu ve kendisinin de kefil
oldu÷unu söylese, asıl borçlu olan da bunu inkâr etse, bunun üzerine
alacaklı alaca÷ını kefilden istese, kefil bu miktarı ödemekle yükümlü
284
olur.” Burada, kefil olunan borçlu, asil oldu÷u halde sorumlu tutul-
mamıú, fer‘ olan kefil sorumlu tutulmuútur. Bu, ‘iddialarda, yargı
önünde sâbit olana itibar edilece÷ine’ dair daha önce zikredilen fikri
desteklemektedir.
e) “Bir úey bâtıl hale gelince, onun içerdi÷i úeyler de bâtıl olur.” 285
Meselâ iki kiúi alıúveriú sözleúmesi yapsa, bunun gere÷i olarak biri
di÷eri üzerindeki bazı alacaklarını ibrâ etse ve daha sonra da alıúveriú
bâtıl olsa; bu ibrâ da bâtıl olur. Çünkü akdin bâtıl olmasıyla, akdin
içeri÷indeki ibrâ da bâtıl olmuútur. Ayrıca “fâsit üzerine bina edilen
úeyin kendisi de fâsittir.” 286
f) Mecâmi‘de, aynı anlama gelen “Asıla mahsus olan bir fer‘in
mevcut olması, aslının da mevcut oldu÷una delâlet eder” denmekte-
287
dir. Baúka bir ifadeyle, asıl üzerine bina edilen bir fer‘in varlı÷ı, bu
aslın mevcut oldu÷una delâlet eder. Meselâ kefâlet, kefil olunan bor-
cun fer‘idir. Bu kefâletin varlı÷ı, prensip olarak borcun da varlı÷ını
göstermektedir.

B. Baúlangıç ve Devam
øslâm hukukunda, baúlangıçta kendi baúına yapılması halinde bazı
iúlem ve tasarrufların sahih olmasına mani olacak hükümler bulun-
maktadır. Meselâ, Hanefî mezhebinde, taksimi mümkün olan ortak bir
malın hissesini baúlangıçta hibe etmek câiz de÷ildir. 288

283 Md. 662.
284 “Asıl sâbit olmadı÷ı halde fer’in sâbit oldu÷u vardır. Meselâ, bir kimse filâna úu
kadar kuruú deyni vardır, ben dahi ona kefilim dese ve asilin inkârı üzerine dâyin
iddia etse mebla÷-ı mezburu kefilin vermesi lazım gelir.” (md. 81).
285 “Bir úey bâtıl oldukda ânın zımnındaki úey dahi bâtıl olur” (md. 52).
286 øbn Nuceym, el-Eúbâh, s. 157-158. Bkz. Mecelle, md. 1566.
287 Güzelhisari, Menâfi, s. 326.
288 Bkz. øbn Nuceym, el-Eúbâh, s. 49; Güzelhisari, Menâfi, s. 334.