Page 235 - Microsoft Word - orjinal

SUBHø RECEB MAHMESÂNÎ 235

Bu da genel olarak yemin edene dini inancı ile do÷ruluk ve dürüstlü÷ü
emreden Allah Teâlâ’yı hatırlatma prensibine dayanmaktadır. Allah
korkusunun yemin edeni do÷ru söylemeye sevk etmesi ve yalan be-
yandan ve batıldan alıkoyması amaçlanır.
Ancak yargı tecrübesi, yeminin zayıf bir delil oldu÷unu, ancak zo-
runluluk halinde bu delile baúvurulabilece÷ini; yemin etmesi istenen
kiúilerin, çok nadir durumlar hariç, bunu kolaylıkla yapabildiklerini
göstermiútir. Yemin bazı modern medenî kanunlarda bilinmeyen bir
yöntemdir. Bu delil, Latin ülkelerinin birço÷unda bulunmakla birlikte,
øngiliz hukuku gibi birçok hukuk sisteminde, yukarıda açıklandı÷ı
manada, kesin bir delil olarak kabul edilmemektedir.
Ayrıca yemin, hatta delil olarak kabul edilen ülkelerde bile, eski-
sine göre daha az kullanılmaktadır. Meselâ Osmanlı Hukuk Muhake-
meleri Usûlü Kanunu’nda; “øddiasını ispat edemeyen kiúiye hasmının
yemin etmesini isteyip istemedi÷i sorulur…” denmektedir. Yani hâ-
kimin, iddiasını ispat edemedi÷inde davacının, davalıya yemin teklif
241
etme hakkının bulundu÷unu kendisine hatırlatması gerekir. Günü-
müzde, Lübnan Medeni Muhakeme Usûlü Kanunu, hâkime böyle bir
hatırlatma görevi yüklememektedir.
3. Hâkimin yemin verdirmesi
Davacının talep etti÷i yemin bahsi daha önce geçmiúti. Acaba hâ-
kimin kendili÷inden, taraflardan birisine yemin verdirme hakkı var
mıdır, yok mudur? Bu soru ile ilgili olarak, durumlara göre farklı ce-
vaplar bulunmaktadır.
Bazı modern hukuk sistemleri, daha önce atıfta bulunulan yemin-
den ayırmak için, “tamamlayıcı yemin” diye adlandırdıkları bir yemini
kabul etmektedirler. Meselâ Lübnan Medeni Muhakeme Usûlü Kanu-
nuna göre, “hâkimin kendili÷inden taraflardan her birine verdirdi÷i”
yemin, ileri sürülen iddianın veya yapılan savunmanın tam manasıyla
tespit edilemedi÷i ancak tamamen ispattan da yoksun olmadı÷ı du-
242
rumda söz konusudur. Baúka bir deyiúle, e÷er taraflardan birinin
sözü, noksan olarak ispat edilebiliyorsa, hâkim yemin ile iddiasını
desteklemesini ondan isteyebilir.

241 Md. 92.
242 Bkz. Lübnan Medeni Muhakeme Usûlü Kanunu, md. 228, 237 vd.