Page 220 - Microsoft Word - orjinal

220 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

dınların tek baúına úâhitli÷i geçerli midir? ømam Mâlik, mal ile ilgili
konularda iki kadının úâhitli÷ini davacının yemini ile birlikte câiz
görmektedir. Hanbelî mezhebinde kabul edilen iki görüúten biri de
böyledir. Ayrıca, Hz. Ömer, Hz. Ali ve Kâdî ùureyh’ın, boúanma,
mehir ve benzeri konularda dört kadının úâhitli÷ini kabul ettikleri
rivâyet edilmektedir. Daha önce iúaret edildi÷i gibi, Zâhirî mezhebine
göre, iki kadını bir erke÷e denk saymak kaydıyla, bütün meselelerde
kadının úâhitli÷i geçerlidir. 179
4. Tek Erke÷in ùâhitli÷i
Bir kısım øslâm bilginlerince, malî konularda, davacının yemini ile
desteklenmesi kaydıyla, tek erkek úâhidin yeterli görüldü÷ü daha önce
zikredilmiúti. Fakihlerin ço÷unlu÷unca tercih edilen görüúe göre, da-
vacının yemini olmadan bir erke÷in úâhitli÷i kabul edilmez. Bunun
sebebi, yalan úâhitlikten korunmak, insanların hakları ve mallarının
heder olmasına engel olmaktır.
180
Bütün bu sebepler, Roma Hukuku, Kilise Hukuku ve Kadim
181
Fransa Hukuku gibi bir kısım eski hukuk sistemlerini, bir erke÷in
úâhitli÷ini reddetmeye veya bazı çekincelerle kabul etmeye sevk et-
miútir. Daha önce de belirtildi÷i gibi, modern hukuk sistemlerinin
birço÷u, bazı istisnâî durumlar hariç, medenî muamelelerde ispat vası-
tası olarak úâhitli÷e baúvurmaktan kaçınmakta veya önemli meseleler-
de birden fazla úâhidin olması gerekti÷ini úart koúmaktadır. Meselâ
øngiliz Kanunu, devlete ihanet suçunu ispatta en az iki úâhidin bulun-
masını úart koúmaktadır. 182
Bunlara ra÷men Hanefî mezhebi ve di÷erleri, bazı istisnâî durum-
larda, bir kiúinin úâhitli÷ini kabul etmiúlerdir. Meselâ, daha önce belir-

179 øbn Cezzî, Kitâbu’l-Kavânîni’l-Fıkhiyye, s. 310; øbn Hazm, el-Muhallâ, c. IX, 397
vd.; øbn Kudâme, el-Mu÷nî, c. XII, s. 15; øbn Kayyım, et-Turuku’l-Hükmiyye, s.
137, 141.
180 “Ut unius testimonium nemo judicum in quaecumque causa facile patiatur admitti”.
Bkz. Digest, D. Liv. XXII, tit. 5, fr. 12; Codex, c. IV, tit. 20, I, 9. Krú. Latin atasö-
zü: “Testis unus testis nullus.”
181 Bkz. Planiol, Traité, c. II, n. 1105; Alfred ThƗbit, La preuve testumoniale en droit
ottoman, s. 110; Pothier, Oblig. n. 783; Bonnier Tratié des preuves, Paris 1888, s.
303 vd.
182 Harris, S.F. Principles and Practice of the Criminal Law, London 1929, s. 36.