Page 155 - Microsoft Word - orjinal

SUBHø RECEB MAHMESÂNÎ 155

sına söver” diye cevap verir. 80
b) Kanuna karúı yapılan hîlelerde aldatma vardır. Aldatma ise øs-
lâm dininde Kitap ve Sünnetle yasaklanmıútır. Âyet-i kerimede “Al-
81
lah’ın âyetlerini e÷lenceye almayın” ; hadis-i úerifte de; “Aldatma bir
82
Müslüman’a helâl olmaz” buyurulmuútur.
c) Peygamber efendimiz, sahâbe ve tâbiînden, hîle-i úer‘iyyenin
haramlı÷ını destekleyen haberler rivâyet edilmiútir. Örne÷in bir hadis-i
úerifte úöyle denilmektedir: “Sizden birisi kardeúine bir borç verdi÷in-
de, o da kendisine bir tabak yiyecek hediye ederse, kabul etmesin veya
onu hayvanına bindirmek istese binmesin. Ancak, daha önce araların-
da bu gibi durumlar cereyan etmiúse kabul edebilir.” 83
Aynı úekilde øbn Mes‘ûd ve øbn Abbas’ın, Hz. Peygamber’in sün-
netine uyarak, borçlunun borcunu ödemeden evvel verdi÷i hediyenin
kabul edilmesinin yasak oldu÷una fetvâ verdikleri rivâyet edilmiútir.
Çünkü bu hediyenin gayesi, borcun ödenmesini ertelemek ve faizi
helâl kılmaya yönelik hîle yapmaktır. Aynı úekilde, fakihler ve onlara
84
tâbi olanlar ile Buhârî ve di÷erleri gibi onlara uyan hadis bilginleri, 85
hükümlerde hîlenin yasak oldu÷u ve terk edilmesi gerekti÷i konusun-
da görüú birli÷i içinde olmuúlardır.

C. Sonuç
Genel olarak, hîle konusunda mezheplerin görüúleri bunlardır.
Mecelle bu konuya de÷inmemiútir. Ancak Mecelle’yi úerh edenler ve
hukukçular, bu konuda Hanefî fıkıh kitaplarına müracaat etmiúlerdir.
Onlar, “øúler maksatlarına göredir”, “Akitlerde lafız ve ibarelere de÷il
86
maksat ve mânalara itibar edilir” úeklindeki iki küllî kâidenin varlı-
÷ına ra÷men, úuf‘a hakkı ve di÷er konularda hîlenin kabulüne dair
görüúü geçerli saymıúlardır.
Mûrisin, kendine ait malın baúkasına (üçüncü úahsa) ait oldu÷unu

80 el-Aynî, Umdetü’l-Kârî, c. XXII, s. 83.
81 Bakara 2/231.
82 øbn Kayyım, ø‘lâmu’l-Muvakki‘în, c. III, s.261.
83 es-Suyûtî, el-Câmiu’s-Sa÷ir, n. 467. (øbn Mâce, el-Beyhakî ve øbn Mansûr’dan
naklen).
84 el-Aynî, Kitâbu’l-Hiyel mine’l-Cami‘i’s-Sahîh, c. XXIV, s.108 vd.
85 øbn Kayyım, ø‘lâmu’l-Muvakki‘în, c. III, s.149-152.
86 Mecelle, md. 2,3.