Page 154 - Microsoft Word - orjinal

154 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

nakzetmek olur ki, bu Allah hakkında vukuu mümkün olamayacak bir
çeliúkidir. Bunun aksini söyleyen, dinin ruhuna aykırı davranmıú ve
gerçek manasından uzaklaúmıú olur. Bu, ne kanun koyucunun ne de
dünyevi kralların siyasetinin kabul edebilece÷i bir úeydir. Çünkü kral-
lardan biri ordusuna, halkına veya aile halkına herhangi bir úeyi ya-
saklayıp akabinde yasakladı÷ı úeylerden kaçamak yapabilmek amacıy-
la bir takım sebep, yol ve vasıtaları serbest bırakacak olsa, çeliúkiye
düúmüú olur, halkı ve ordusu istedi÷inin tersine davranıúlar sergilemiú
olur. Aynı úekilde doktorlar da, bir hastalı÷ı tedavi etmek istediklerin-
de, hastaya o hastalı÷a götüren yol ve sebepleri de yasaklarlar. Aksi
takdirde gayretleri boúa çıkar. Bu durum, hikmet, maslahat ve
kemâlatın zirvesine çıkmıú kusursuz din hakkında daha çok geçerli
de÷il mi?
Meselâ, úuf‘a hakkı, zarara engel olmak için meúru kılınmıútır.
ùayet söz konusu hakkı iptal için hîle yoluna baúvurmak meúru kabul
edilecek olsa, bu dinin maksadını iptale yönelmek olur ki bununla
engellenmek istenen zarar da gerçekleúmiú olur. 78
Dinî hükümlere karúı hîle yapmanın yasak oldu÷unu gösteren bu
aklî delile ilave olarak, konuyu izaha yeterli bazı dînî delillere de aúa-
÷ıda yer verilecektir:
a) ùer‘î nassların gayesi, bizatihi úer‘î ameller de÷il, onlar için be-
lirlenen maslahatlardır. Bu yüzden bütün fiiller zâhire göre de÷il, öze
ve hakikate uygun olarak yorumlanması gerekir. Bu (yorumlama tar-
zı), dıú görünüúe göre do÷ru ancak içinde yasak fiilleri saklayan bütün
hîlelere engel olur. Meselâ; “Onların Allah’ı bırakıp tapındıklarına
sövmeyin, sonra onlar da haddi aúarak bilgisizce Allah’a söverler” 79
âyet-i kerimesi, ‘puta tapanların Allah’a sövmelerine sebep olmamak
için Müslümanların putlara sövmeleri yasaktır’ úeklinde tefsir edilir.
Aynı manâda, Buhârî’de geçen bir hadiste Hz. Peygamber; “Bir
adamın ana-babasına lânet etmesi en büyük günahlardandır” buyu-
rur. Ey Allah’ın Resulü bir kiúi ana-babasına nasıl lânet eder denildi-
÷inde; “Bir kiúi, di÷erinin babasına söver, o da, onun anasına, baba-

78 øbn Kayyım, ø‘lâmu’l-Muvakki‘în, c. III, s.120, 260.
79 En’âm 6/108.