Page 133 - Microsoft Word - orjinal

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
øslâm Hukukunun Harici Kaynakları

I- Hükümlerin De÷iúmesi

A. Haricî Kaynaklar
øslâm hukuku, kayna÷ı bakımından ilahi bir hukuktur. Bu özelli÷i
sebebiyle øslâm hukukunda hükümlerin, zaman, mekân ve ihtiyaca
göre de÷iúmesi konusunda, dikkatli davranmak ve iyi araútırma yap-
mak gerekir.
øslâm hukukunun kaynaklarını usul bilginleri, bilinen edille-i
úer‘iyye’de toplamıúlardır. Bir önceki bölümde bu deliller incelenmiú-
tir.
Bu arada, usulcülerin ıstılahlarına girmemiú olan di÷er bir takım
øslâm hukuku kaynaklarının da incelenmesi gerekir. Bunlar, bizzat
devletin çıkardı÷ı kanunlar, örf ve âdetler ve hîle-i úer‘iyye’dir. Bu
kaynaklar, edile-i úer‘iyye diye bilenen asli hukuk kaynaklarından
ayırt edilmesi için haricî kaynaklar diye isimlendirilmiútir.
Bu bölümde, fakihlerin ahkâmın de÷iúmesi konusundaki konumla-
rı açıklanacaktır. Sonra bu açıklamalar do÷rultusunda, haricî kaynak-
ların øslâm hukukuna tesiri, usulcülerin kendi metotları ve úer‘î deliller
konusundaki üslupları ile bu hususu ba÷daútırmada takip ettikleri me-
tot açıklanacaktır.

B. øslâm Dininin Amaçları
ùâfiî øzzüddîn ibn Abdusselâm, Hanbelî øbn Kayyım el-Cevziyye
1
ve Mâlikî Ebû øshak eú-ùatıbî gibi farklı mezheplere mensup pek çok
øslâm bilgini, øslâm hukukunun metotları, gayeleri ve üzerine bina
edildi÷i maslahat ve sebepler hakkında kitaplar yazmıútır. Bu bilginler

1 Bunların biyografileri daha önce geçmiúti. Bkz. øbn Abdusselâm, øzzuddîn, Kavâ-
idü’l-Ahkâm fî Mesâlihi’l-Enâm, c. I, s.1 vd.; eú-ùâtibî, el-Muvafakât, c. II, s. 5 vd.