Page 128 - Microsoft Word - orjinal

128 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

ve ihtiyata uygundur.
økinci soruyla ilgili olarak tercih edilen görüú, bir meselede belli
bir mezhebi taklit eden avamdan bir kiúinin, baúka bir meselede, di÷er
bir mezhebi taklit etmesinin câiz oldu÷u úeklindedir. Ancak úu kadar
var ki, bu meselenin önceki mesele ile ba÷lantısının olmaması gerekir.
Aynı úekilde, avamdan olan bir kiúi, bir hükümde bir müçtehide tâbî
oldu÷unda, baúka bir hükümde di÷er bir müçtehidin fetvâsına uyabilir.
Ancak bu kiúi, bir müçtehidin görüúüne tâbi olup da onunla amel ettik-
ten sonra, bu konuda baúka bir fetvâ ile amel edemez. 170

E. Sahâbe Sözü
Daha önce, sahâbenin icmâı ile amel edilece÷i konusunda Sünnî
mezhepler arasında görüú ayrılı÷ı bulunmadı÷ını görmüútük. Ancak
bir sahâbînin görüúüne uymanın lüzumu veya bunun kıyasın veya
di÷er fetvâların önüne geçirilip geçirilemeyece÷i konusunda ihtilâf
bulunmaktadır. 171
Bu konuda bazı Hanefîler, sahâbe sözünün dînî delillerden oldu-
÷unu ve bu yüzden uyulması gerekti÷ini söylemiúlerdir. Zira sahâbîler,
Hz. Peygamberin en yakınında olup, onun sünnetini, durumunu,
âyetlerin iniú sebeplerini, nassların anlamlarını ve yorumlarını en iyi
bilen kiúilerdir. Sahâbîler hakkında Resûlullâh; "Ashâbım yıldızlar
gibidir, hangisine uyarsanız, do÷ru yolu bulursunuz" buyurmuútur.
Ancak di÷er mezheplerde a÷ırlıklı görüú, sahâbe sözünün delil ol-
madı÷ı ve uyulması gerekmedi÷i úeklindedir. Hanefîlerden el-Kerhî de
bu görüútedir. Hatta el-Gazâlî bunu, aslı olmayıp evham mahsulü kay-
172
naklar arasında saymıútır. Aksi görüúte olanların dayandıkları hadis,
onlara uymanın gerekti÷i anlamına gelmez. Ayrıca hadisin isnadı za-
yıf olup, delil teúkil etmez. 173

170 el-Âmidî, el-øhkâm, c. III, s.174.
171 øbn Melek, ùerhu'l-Menâr, s. 252; øbn Kayyım, ø‘lâmu'l-Muvakki‘în, c. IV, s.104
vd.
172 el-Gazâlî, el-Mustasfâ, c. I, s.135.
173 øbn Hazm, el-øhkâm, c. VI, s. 82; øbn Kayyım, ø‘lâmu'l-Muvakki‘în, c. II, s.174; Ibn
Emir el-Hâc, Muhammed øbn Muhammed, et-Takrîr ve't-Tahyîr, Kahire 1316-
18/1898-1900, c. III, s. 99.