Page 132 - Microsoft Word - orjinal

132 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

müútür. Görüúler eúit olup, Papinianus'un görüúü de bilinmiyorsa,
hâkime diledi÷ini seçme yetkisi verilmiútir. Bu bilginlerin içtihadının
etkileridir. Bu konuda hâkimlerin durumu da onlarınkinden az de÷il-
dir. Roma baúhâkimi Praetor Peregrinus ve Praetor Urbanus ve yük-
sek mevki sahibi di÷erlerinin, resmi görevlerini yerine getirirken uya-
189
cakları ve uygulayacakları genel hükümlere iliúkin genelgeler ya-
yınlamak suretiyle, dolaylı olarak hukuk koyma hakları bulunuyordu.
190
191
Davayı dinleme ve çözümleme hakkı ve genelge çıkarma hakkı ,
Roma hukukunun geliúmesi ve toplumsal geliúmelere göre giderek
de÷iúmesinde küçümsenemeyecek derecede etken olmuútur.
Justinian, bunların hepsini bir araya getirip ømparatorluk yasala-
rıyla birlikte meúhur külliyâtını oluúturmuútur. Onun tedvin etmiú
oldu÷u bu külliyât, meúhur Roma hukukunu oluúturan kaynakların
tamamını içinde toplamaktadır. Roma hukukunda, Kanunlar
192
külliyâtının yanında, Gaius kitabından alınan ve aynı isimle bilinen
193
"Hükümler" kitabı ve hukukçuların görüúleri ile hâkimlerin bildiri-
194
lerinden oluúturulan øçtihatlar Derlemesi’ni görmekteyiz.

189 Edicta Magistratum.
190 us jurisdicendi.
191 jus edicendi.
192 Codex.
193 Institutes.
194 Digesta, Pandectae.