Page 124 - Microsoft Word - orjinal

124 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

C. øçtihadın Gereklili÷inin Delilleri
Müçtehitte bulunması gereken úartları taúıyan herkesin içtihat et-
mesi gerekti÷i konusunda, Kitap ve Sünnette bol miktarda delil bulun-
du÷u gibi, sahâbe ve dört mezhep imamı da bu hususta icmâ etmiú-
152
tir. Söz konusu deliller özetle úunlardır:
1) Kitap
Kur'an-ı Kerîm, hükümlerin anlaúılmasında ve açıklanmasında dü-
úünmeyi ve ibret almayı, ihtilâf edildi÷inde dinin aslına müracaat et-
meyi emretmektedir. Nitekim Kur'an'da; "Ey basîret sahipleri ibret
153
alın." ; "Herhangi bir hususta anlaúmazlı÷a düútü÷ünüz takdirde,
154
onu Allah ve Resûlüne arz edin." buyurulmaktadır.
2) Sünnet
Hz. Peygamber konuyla ilgili olarak úöyle buyurmuútur:
"Çalıúın, elinizden gelen gayreti sarf edin, herkes, kendisi için ya-
ratılana ulaúır." 155
"Hâkim hüküm verirken içtihat edip içtihadında isâbet ederse, ona
iki sevap vardır; içtihat edip içtihadında hata ederse, bir sevap var-
dır." 156
"ølim talebi her Müslüman'a farzdır." 157
"Âlimler, (dinî konularda) ümmetimin güvenilir kiúileridir." 158
"Âlimler, yeryüzünün kandilleri, peygamberlerin halîfeleri, benim
ve di÷er peygamberlerin vârisleridirler." 159
Bu haberlerin hepsinde, çalıúmaya, ilme ve içtihada teúvik bulun-
maktadır.

152 Bkz. eú-ùevkânî, Risâletü'l-Kavli'l-Müfîd fî Edilleti'l-øctihâdi ve't-Taklîd, 1929, c.
III, s. 139 vd.; øbn Kayyım, ø‘lâmu'l-Muvakki‘în, c. II, s. 128 vd.
153 Haúr 59/2.
154 Nisâ 4/59.
155 el-Âmidî, el-øhkâm, c. III, s. 170.
156 Müslim, Sahîh, c. V, s. 131; el-Buharî, Sahîh (el-Aynî'nin ùerhi ile), c. XXV, s. 67.
157 es-Suyûtî, el-Câmiu’s-Sa÷îr, n. 5264 (Beyhakî, Taberânî, Hatîb ve øbn Adiy'den
naklen). Muhyiddin en-Nevevî manası sahih olsa da hadisin zayıf oldu÷unu söyle-
miútir. Bkz. en-Nevevî, Fetâvâ'n-Nevevî, ùam 1348/1929, s.118.
158 es-Suyûtî, el-Câmiu’s-Sa÷îr, n. 5702 (ed-Deylemî'den naklen. Bu hadis zayıftır.)
159 es-Suyûtî, el-Câmiu’s-Sa÷îr, n. 5704 (øbn Adiy'den naklen. Bu hadis de zayıftır.)