Page 414 - islam

Allah Katındaki Din: İSLAM 389

sında bir yakınlaşma sağlanmış, tasavvuf din adamlarının da
desteğini alarak Doğu ve Batı’da milyonlarca insanın kısa za-
manda Müslüman olmasında büyük bir rol üstlenmiş ve bir
bakıma halk dini olmuştur.
Tasavvuf, İslam dünyasındaki dinî doktrin birliğinin şiddet-
le sarsıldığı bir zamanda bu birliği sağlamanın gayreti içine
girmiştir. İslam dünyasında Moğol istilasının etkin olduğu
dönemlerde, bireysel teselli ve kurtuluş arayışları sonucu ta-
savvuf hareketlerinde önemli bir gelişme ve değişme yaşan-
mamıştır.

Ehl-i tasavvuf geçmişte, sosyal ve dinî iletişim ve etkileşimin
sınırlı kaldığı zamanlarda toplumu aydınlatma, birlik ve be-
raberlik ruhunu aşılama, insanlar arasında sevgi ve kardeşlik
duygularını ekme bakımından önemli fonksiyonlar icra et-
miştir. Özellikle halk arasında “gönül sultanı” olarak nitelenen
kimseler, Allah rızasını kazanma uğruna kendilerini insanlı-
ğın huzur ve mutluluğuna adamıştır. Özellikle Türk toplumu-
nun devlet ve millet kaynaşmasına ve millî ruhun takviyesine
katkı sağlamıştır.
Türk-İslam tarihinde “Horasan Erleri” veya “Horasan Erenleri”
diye bilinen, kendi tekke ve dergâhlarında mürşitlerinden bir
şeyler öğrenmeye çalışan kimseler, Asya steplerinden kopup
gelen kalabalıklar arasında İslam anlayışını yaymışlardır. Çok
kalabalık ve dağınık kitleler hâlinde Anadolu’ya gelip yerle-
şen Türkler arasında birliği, dinî eğitim veren ve dindarlığı
bir hayat tarzı hâline getiren dervişler ve tarikat mensupları
sağlamıştır. Medresenin istikrarlı bir toplum bünyesinde ça-
lışmasına karşılık tekkeler, heyecan unsuruna verdiği önem-
le, devamlı savaş hâlinde yaşayan insanları harekete geçiren
başlıca kuvvet olmuştur.
Anadolu topraklarında istikrarın sağlanmasından sonra
medresenin yerleşmesiyle tasavvuf da Sünni itikat ve gele-
neklerine iyice yaklaşır hâle gelmiştir. Selçukluların Konya’yı