Page 121 - Türk Ortodoks Patrikhanesi

1 1 2 Dr. Mustafa BAŞ

zim için de, onlar için de en salim yol, 'mübadeledir. Zaten bunu Yunan­
lılar vaktiyle kabul etmişlerdi. İ'tilafnameleri vardır." (145)
Lozan anlaşmaları görüşülürken de bu konu gündeme getirilmiş
ve tartışma konusu olmuştur. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin yapılan
gizli oturumlarında, patrikhane konusu gündeme gelmiş, mübadele ko- .
nusu da ekalliyetler konusu arasında tartışılmıştır. Bu konularda değişik
konuşmalar yapılmış bazı vekiller görüş belirtmişlerdir. 4 Şubat
1341 ( 1925) Çarşamba günü yapılan gizil celse oturumunda mübadele
ile ilgili olarak yapılan görüşmelerden bazıları şöyledir:
Dr. Rıza Nur, Lozan 'da yapılan görüşmelerle ilgili olarak Meclisi bil­
gilendirmek için cereyan eden görüşmeler hususunda bilgi aktarmıştır.
"Rıza Nur (Devamla)- ... İstanbul'u mübadelede hariç tutmaya çok
çalıştılar. Umumu birden bu hususa çalıştılar. B i z de garbi Trakya'yı
mübadeleden ihraç etmek için bunu kabul ettik. Fakat bir çok şartlarla.
İptida İstanbul hududunu çizmek istediler. Çatalca'nın hududundan, Şi­
le'nin bilmem nesinden. Velhasıl böyle büyük bir hudut. Biz bunu Şeh­
remaneti n e indirdik. Ona da tuttular şimendifer yönü Caddebostan'ın
'
da hudut olduğu halde Şehremanetini istediler. Maltepe'ye kadar, Kar­
taltepe'ye kadar olsun. En nihayet onu da kabul etmedik ve ihraç ettik
ve şu şartı da koyduk; ki Hariçten Anadolu'dan başka yerden İstanbul'a
ne kadar sonradan gelmiş Rumlar varsa onlar da mübadeleye tabidir
dedik ...

Rıza Nur Bey (Devamla)- ... Fakat bir mesele vru-dır. Onu daima dü­
şünmeniz lazımdır. O da mübadele-i ahali meselesidir. Bu mübadeleyi
icbari bir surette kabul etmişizdir ...

Tunalı Hilmi Bey (Bolu)- Efendim resmi, gayri resmi her fasıl olur­
sa olsun ortada devran eden bir söz vardır. Türk Ortodoksları namı al­
tında Anadolu'da patrikhane tesis etmiş bulunuyorlar. Bunlar mübade­
leye tabi midir, değil midir?

( 145) Şahin, 267