Page 122 - Türk Ortodoks Patrikhanesi

Türk Ortodoks Patrikhanesi U3

Rıza Nur Bey (Devamla)- İsterseniz mübadele edersiniz, istemez­
seniz size tabidir. Çünki böyle mübadele ahkamında bir Türk Ortodoks­
ları hariçtir diye bir kayıt yoktur." (146)
Bu görüşmelerin devam ettiği dönemlerde Türk Ortodokslar da boş
durmamışlar, Türk Devletini arkadan vurmuş bulunan Rumlarla bir tu­
tularak mübadele edilmemeleri için hükümet nezdinde gerekli girişim­
lerde bulunmuşlardır ( l 47) .
Türk Ortodoksları n ın yapmış oldukları bu mücadele yerlerinde
'
kalmaları için yeterli olmamış, mübadele edilmemek için yapılan müra­
caatlardan, Papa Eftim ve aile fertleri ile İstimat Zihni gibi birkaç isim
istisna tutulmuştur. Anadolu'daki diğer Ortodoks tebaa, milliyetlerine
ve isteklerinebakılmaksızın yapılan anlaşma gereği olarak karşılıklı de­
ğişime tabi tutularak Yunanistan'a gönderilmişlerdir. Çoğunluğunun
Türk soyundan geldiği açık olarak ortaya çıkan bu insanların kendi öz
topraklarından çıkarılıp yabancı topraklara gönderilmelerinde, mübade­
le anlaşmalarında temel ölçünün din olarak yer alması ve ırk ayrımın­
dan söz edilmemesi rol oynamıştır ( l48) .
Bu hususu, R.Mahmut Kösemihal ; "Biz Anadolu'nun bir miktar
'
Hıristiyan Türk ü ile Hıristiyan Elen' i ni inceleyip ayırmaya vakit bu­
lamadan ilk olarak umumi harpten evvelki Yunanistan' dan gelen Ele­
nizm propagandaları, sonra da mübadele ile bir miktar Türk unsurunu
Ortodoksdurlar diye Yunanistan a göçürdük." şeklinde dile getirmiş­
'
tir ( l49) .
Hamdullah Suphi Bey'in Mecliste yaptığı bir konuşmada mübade­
le konusunu gündeme getirerek, Hıristiyan Türkleri Yunanistan'a gön­
dermekle büyük hata yaptık dediği, Atatürk'ün de "hata işledik" diye­
rek bu kanaate katıldığı rivayet edilmiştir< I 50) .
Hamdullah Suphi Tanrıöver ile Celal Bayar arasında bu konu ile il­
gili olarak şöyle bir konuşmanın geçtiği nakledilmiştir:

(146) Bkz. T.B.M.M Gizli Celse Zabıtları, 8-ı2.
(147) Ekincikli, ı90.
(148) Aygil, 59.
( 1 49) Eröz, 65.
( 1 50) Eröz, 65.