Page 123 - Türk Ortodoks Patrikhanesi

1 1 4 Dr. Mustafa BAŞ

Bayar- Bilir misin Hamdullah, Atatilrk'ün son yıllarda en büyük
üzüntüsü ne idi?
Tanrıöver- Ne idi ? Biliyorsunuz ben burada yoktum. Lütfen anla­
tın dinliyorum.
Bayar- Anadolu'dan binlerce Hıristiyan Türk'ü göndermiş olma­
sıydı.
Tanrıöver, Bayar'ın Atatürk'e Türk Ortodoksların mübadelesi husu­
sunda"Paşam yapmayın, yollamayın, bunlar özbeöz Türk'tilr" dediğini
ve kendisine bu konu ile ilgili kitaplar gösterdiğini, ancak dinletemedi­
ğini belirttiğini söylemiştir."0 5 1 )
Bemard Lewis de Modem Türkiye'nin Doğuşu isimli çalışmasında
yapılan mübadeleyi değerlendirirken; "İlk bakışta bu mübadele, her iki
tarafta da milliyetçi ve vatancı fikirlerin ve ulus ile vatana daha büyük
bir birlik ve bağlılık verme arzusunun hüküm sürmesinin bir belirtisi gi­
bi görünür. Fakat olup bitenler daha yakından incelendiğinde, diğer fi­
kirlerin ve bağlılıkların hala işin içine karıştıkları görünmeye başlar. Yu­
nanistan' a gönderilen Karaman Rumları, din itibarı ile Hıristiyan Rum­
lardı- yine de bunların çoğu Rumca bilmiyordu. Dilleri- Grek yazısı ile
yazdıkları- Türkçe idi; Karaman' da bıraktıkları kilise ve mezarlarındaki
yazılar, hala onların dil bakımından Türklüğüne tanıklık eder ... Yapılan iş
bir Türk-Rum nüfus mübadelesi değil daha çok Rum Ortodoks ve Os­
.
.
manlı Müslüman mübadelesi idi . "0 52)
Mübadeleye tabi olan bu insanların topraklarını çok kolaylıkla bı­
raktıkları ve seve seve Yunanistan'a gittikleri söylenememektedir. Kes­
kin' de mübadeleye tabi tutulan ve Yunanistan' a gönderilmek üzere
kendilerine emir tebliğ edilen insanlar, belki bir tepkinin eseri olarak·
kaldıkları evlerin kapı pencere ve diğer işe yarayan kısımlarını kırmışlar
ve evlerini kullanılamaz hale getirmişlerdir0 53) . Bir kısım mübadiller
de, kaçarak saklanmışlar, komşuları bulunan Türklere sığınmışlar ve
.
topraklarını terk etmemenin yollarını aramışlardır . Bu gibi olayların ço-
( 151) Aygil. 59.
(152) Bemard Lewis, Modem Türkiye'nin Doğuşu (Çev. Metin Kıratlı), Ankara 1996, 352
(153) Sakallı, Keskin Gazeıesi, 1 40.