Page 50 - Microsoft Word - orjinal

50 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

C. Zâhiriye Mezhebi
Zâhiriyye mezhebinin imamı, Ebû Süleymân ez-Zâhirî diye bili-
nen Dâvûd b. Ali el-øsfehânî, 202/817 senesinde Kûfe’de do÷muú,
Ba÷dat’ta hayatını sürdürmüú ve 270/883 senesinde burada vefat et-
miútir. ølk baúlarda ùâfiî mezhebine mensup iken, sonradan ayrılarak
müstakil mezhebini kurmuútur. 52
Kitap ve Sünnet’in zâhirini esas alması nedeniyle, Zâhirî mezhebi
olarak tanınmıútır. Dâvûd ez-Zâhirî, ümmetin bütün âlimlerinden sadır
olanlar dıúında icmâı, nassa dayananların dıúında da kıyası delil olarak
kabul etmemektedir. Bunun dıúında kalan, içtihat, istihsan, taklit ve
benzeri delillerle amel etmekten kaçınmıútır. Ona göre, “E÷er bir hu-
susta anlaúmazlı÷a düúerseniz, onu Allah’a ve Resulü’ne götürün” 53
âyeti, “baútan sona kadar tüm insanların konuútukları her úeyi kap-
sar.” 54
Mezhebine pek çok kiúi tâbi olmuútur. Bunlardan o÷lu Muham-
med b. Dâvûd (ö. 297/909), øbn Mu÷allis (ö. 324/935) meúhur olmuú-
tur. Mezhebi özellikle Endülüs’te yayılmıú ve 5. asra kadar da varlı÷ı-
nı devam ettirmiútir. Daha sonra yavaú yavaú çözülmeye baúlamıú ve
nihayet 8/14 asırda mensubu kalmadı÷ından sona ermiútir.

øbn Hazm diye meúhur olan, Ebû Muhammed Ali b. Hazm el-
Endülûsî (Ö. 456/1064) bu mezhep mensuplarındandır. øbn Hazm’ın
çok sayıda eseri vardır; bunların en meúhurları, 8 ciltlik Kitâbu’l-
øhkâm li Usûli’l-Ahkâm ve bunun özeti olan en-Nebz fi’l-Fıkhi’z-
Zâhirî; fürû konusundaki 11 ciltlik Kitâbu’l-Muhallâ ve Kitabu’l-Fasl
fi'l-Milel ve’l-Ehvâ ve’n-Nihâl’dir.
øbn Hazm, kuvvetli delillere sahip, âlim bir yazardır. Ancak, mu-
haliflerine karúı sert ve katı bir üslup kullanmakta, onlara sivri dille
saldırmaktan kaçınmamaktadır. Meselâ, Ebû Hanîfe ve tâbilerinin
sözlerini, yalan, kolayca söylenmiú ahmakça sözler gibi sıfatlarla va-
sıflandırmıútır.

52 øbn Hallikân, Vefâyât, c. I, s. 175.
53 Nisâ 4/59.
54 øbn Hazm, Ali, el-øhkâm li Usûli’l-Ahkâm, Kahire, 1345-48/1926-1929, c.I, s. 9,
c.V, s.160 ve c.VII, s.55-56.