Page 46 - Microsoft Word - orjinal

46 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

kırk binden fazla hadis ihtiva etmektedir.
Ahmet øbn Hanbel, re’yden uzak durup, Kitap ve Sünnet metinle-
rine sarılmakla meúhur olmuútur. Öyle ki bazı bilginler, onu müçtehit-
lerden çok hadisçiler arasında saymıútır. Meselâ; øbn Nedîm, Ahmet
øbn Hanbel’i Buhârî, Müslim ve di÷er muhaddislerle birlikte Hadisçi
Fakihler bölümünde tanıtmıútır. 41 øbn Abdülberr de, Ahmet øbn
Hanbel’in hayatını el-øntikâ fî Fadâili Eimmeti’l-Fukahâ isimli kita-
bında yazmamıútır. Aynı úekilde et-Taberî, øhtilafu’l-Fukahâ ve øbn
42
Kuteybe Kitabu’l-Maârif isimli eserlerinde, Ahmet øbn Hanbel’den
ve onun mezhebinden bahsetmemiúlerdir.
ùüphesiz bu görüú, kabul edilemez. Zira Hanbelî mezhebi, usul ve
fürûda müstakil üslubu olan ve kendine özgü kaynakları bulunan aslî
Sünnî fıkıh mezhepleri arasında sayılmaktadır. Ahmet øbn Hanbel,
ømam eú-ùâfiî’nin en seçkin talebelerinden biriyken, müstakil bir
mezhep kurarak ondan ayrılmıútır. Bu mezhep; kitap ve sünnet
nassları, ihtilâf edilmeyen sahâbe fetvâları, kitap ve sünnete uygun
sahâbe sözleri, mürsel ve zayıf hadisler, son olarak da zarûret halinde
43
kıyas olmak üzere beú asıl üzerine bina edilmiútir .
Ahmet øbn Hanbel dininde katı, inancında sa÷lam idi. Halife Vâsık
döneminde Kur’an’ın mahlûk oldu÷unu söylemesi istendi÷inde, bunu
44
reddetti÷i hususunda kuúku yoktur. Bu tutumu yüzünden dövülmüú,
iúkence edilmiú ve hapsedilmiútir.
Bu sadece onun baúına gelen bir durum de÷ildir. Tarih din adamla-
rına yapılan fikrî baskı ve iúkencelere iliúkin vakalarla doludur. ømam
eú-ùâfiî’nin ö÷rencilerinden el-Buveytî, Ahmet øbn Hanbel’le aynı
sebepten hapsedilmiú ve hapiste ölmüútür. Aynı úekilde biz siyasî
sebeplerle Ebû Hanîfe’nin nasıl hapsedildi÷ini ve ømam Mâlik’in nasıl
dövüldü÷ünü görmüútük. es-Serahsî’nin el-Mebsût isimli kitabını ha-
piste iken yazmaya baúladı÷ı rivâyet olunmaktadır. Aynı úekilde øbn
Kayyım el-Cevziyye ve onun hocası Takuyiddîn b. Teymiyye ùam
kalesinde hapsedilmiútir. øbn Teymiyye orada vefat etmiútir.

41 Bkz. øbn Nedim, el-Fihrist, s. 314-320.
42 Matbaa-ı øslâmiyye, Mısır 1934, s.216 vd.
43 Bkz. øbn Kayyım el-Cevziyye, ø‘lâmu’l-Muvakkı‘în, Kahire ts, s. 23-26.
44 Bkz. Ahmet Emin, Duha’l-øslâm, c. II, s. 235, c. III, s. 36 vd.