Page 54 - Microsoft Word - orjinal

54 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

ço÷unlukla ùâfiî mezhebinden ayrılmamaktadır. Hatta bazıları bu
mezhebi, Sünnî mezheplerin yanında beúinci mezhep olarak kabul
etmektedir. Mut‘a nikâhına veya geçici/süreli nikâha cevaz vermeleri,
miras konusundaki bazı farklılıklar gibi meseleler fürûda ihtilâf edilen
hususlardandır.
ùîa’nın bu kolunda, ømam Ca‘fer es-Sâdık (ö. 80/699 veya 83/702,
ö. 148/765) meúhur olmuútur. Ca‘fer es-Sâdık, ilim, do÷ruluk ve úeref-
le tanınan müçtehitlerin büyüklerindendir. Bu mezhep, bazen kendisi-
ne nispet edilerek Ca‘feriyye olarak da isimlendirilir. Aynı úekilde bu
mezhepte, Zürâre b. A‘yen (ö. 150/767) ve iki o÷lu Hasan ve Hüseyin
de meúhurdur. Ayrıca bunların dıúında da pek çok meúhur zat bulun-
maktadır. 64
ùüphesiz ømâmiyye, ùîa’nın en büyük koludur. øran’da yaklaúık
yedi milyon, Hindistan’da beú milyon, Irak’ta bir buçuk milyon, Lüb-
66
65
nan’da yüz elli altı bin küsur ve Suriye’de yaklaúık on bir bin men-
subu bulunmaktadır.
ømâmiyye, 907/1501 senesinde (øsmâîl es-Safevî’ye nispetle)
Safevî ailesi hükümdarlı÷ının baúlangıcından beri øran’ın resmi mez-
hebi olmuútur. 16. asırda øran’da, ùiî ve Sünnî mezhepleri birleútirmek
67
üzere teúebbüslerde bulunulmuú ancak muvaffak olunamamıútır .
Suriye ve Lübnan’da ùîa’nın bu koluna mensup olanlara, Mütevâlî
veya bu kelimenin ço÷ulu olan Metâvile denilmektedir. Bu ømam Ali
b. Ebî Tâlib’in devamı anlamına gelmektedir. Bunların, Lübnan’da
kendilerine mahsus Ca‘feriyye Mahkemeleri diye adlandırılan mah-
kemeleri bulunmakta ve burada úahıs hukuku ve aile hukuku ile ilgili
davalar görülmektedir.

64 Bkz. øbn Nedîm, el-Fihrist, s. 207-214, 275-279. ømâmiyye’nin tanınmıú kaynak
kitapları úunlardır: Muhakkik olarak tanınan Ca‘fer b. el-Hasan el-Hillî'nin (ö.
272/277), ùerâiu’l-øslâm'ı, (Tebriz 1320/1902); bu kitabın úerhi, Muhammed Ha-
san en-Necefî’nin (13. asrın ortalarında vefat etmiútir.) Cavâhiru’l-Kelâm’ı; Muhsin
b. Yûsuf el-Hillî’nin Tezkiretü’l-Fukahâ’sı (iki cilt); Muhammed el-Cevâd b. Mu-
hammed el-Hüseynî el-Âmilî’nin (ö. 1226/1811) tasnif etmiú oldu÷u Kitâbu
Miftâhi’l-Kerâme ùerhu Kavâidi’l-Allâme’si; Muhammed b. el-Hasan b. Ali el-
Hurr el-Âmilî’nin (ö. 1104 /1692) Kitâbu Vesâili’ú-ùerî‘a ilâ Mesâili’ú-ùerîa’sı ve
açıklamaları ileride gelecek olar hadis kitapları.
65 1932 yılı sayımlarına göre 156.832.
66 1934 yılında Cami‘atu’l-Ümem’e sunulan brifingte, 10.974.
67 Bkz. Goldziher, Le Dogme et la Loi de l’Islam, Paris 1920, s. 247-249.