Page 48 - Microsoft Word - orjinal

48 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

Vehhâbîlik hareketiyle bu yenilenme ve mezhebin yayılması artmıútır.
Vehhâbîlerin baúarıları üzerine ve özellikle Suud Kralı Abdulaziz
döneminde yeni Hanbelî mezhebi yaygınlaúmıútır.
Bugün Hanbelî mezhebi Suudi Arabistan’da devlet mezhebidir.
Arap yarımadasının di÷er bölgelerinde, Filistin, ùam, Irak’ta da bu
mezhebe uyanlar bulunmaktadır.
ùeyh Muhammed b. Abdulvahhâb Uyeyne beldesinde (Necd’de)
1115/1703 senesinde do÷muú ve 1206/1791 senesinde ölmüútür. Akıcı
bir üslupla yazdı÷ı çok sayıda risâlede davasını yaymaya çalıúmıútır.
Risâletü’l-Kavâidi’l-Erbaa, Kitâbu Keúfi’ú-ùübuhât ve Kitâbu
Mesâili’l-Câhiliyye bunlardandır. Ö÷retileri ve prensiplerini yayma
u÷runda, mücadele, fedakârlık ve iúkencelerle dolu bir hayat geçirmiú-
tir.

øbn Abdulvahhâb, øbn Teymiyye ve øbn Kayyım’dan sonra Hanbe-
lî mezhebinin yenileyicilerinden ve dinin asıllarını Kur’an ile sahih
sünnete ircâ eden Selefîlik davasında bulunanlardandır. O, “øslâm
ümmetinde ciddi düúünceyi, ... istiklâl ruhunu... canlılık ateúini söndü-
ren...” kör taklitle mücadele etmiú ve “biz atalarımızı böyle yapar bul-
duk” diyerek insanları taklide davet edenlere savaú açmıútır. Bunlarla
iliúkisi olan úerhler, metinler, görüú ve heveslere ba÷lanmayı; dinde
bidat olarak ortaya çıkmıú olan türbelerin kutsallaútırılması, kabirlere
ibadet edilmesi ve øslâm’ın ruhuna uymayan ve Câhiliyye putperestli-
÷ine benzeyen úeyleri reddetmiútir. 48

VI- Mensubu Kalmayan Sünnî Mezhepler

A. Bu Mezheplerin En Önemlileri
Sünnî mezheplerin sayısı on civarına ulaúmaktadır. Fakat bunlar,
mensuplarının kalmaması sebebiyle yavaú yavaú azalmıú ve sonunda
sadece daha önce zikri geçen dört mezhep kalmıútır.
Mensubu kalmayan Sünnî mezhep sahipleri úunlardır: Abdullah b.
ùübrüme (ö. 144/761), Kûfe kadısı Muhammed b. Abdurrahman b.
Ebî Leylâ (ö. 148/765), Süfyân es-Sevrî (ö. 161/777), el-Leys b. Sa‘d

48 Bkz. el-Fakkî, Muhammed Hamid, Eseru Da‘veti’l-Vehhâbiyye, Mısır 1354/1935.