Page 44 - Microsoft Word - orjinal

44 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

bilimsel olarak ortaya çıkarılarak incelenmesi gerekir. 36
el-Umm, ibadet, muâmelât, ukûbât ve münâkahât gibi de÷iúik fıkhî
konulardan bahsetmektedir. Bu eserin yedinci cildinde Hz. Ali ile øbn
Mes’ûd, ømam Mâlik ile ømam eú-ùâfiî arasındaki ihtilâflarla ilgili
bölümün yanında, hadisleri toptan tanımayanlarla haber-i ahad’ı ve
istihsanı reddedenlerin görüúlerini eleútiren bölümlere yer verilmiútir.
Bu ciltte ayrıca, daha önce de açıklandı÷ı gibi, Muhammed b. Hasan
eú-ùeybânî’nin Kitabu’r-Red Alâ Ehli’l-Medîne adlı eseri ile Ebû
Yûsuf’un Kitabu Siyeri’l-Evzâî ve Kitabu øhtilâf-i Ebî Hanîfe ve øbn
Ebî Leylâ isimli kitapları rivâyet edilmiútir.
Ayrıca eú-ùâfiî’nin, ö÷rencisi Rabî‘ b. Süleyman’ın rivâyet etti÷i
Kitabu øhtilâfi’l-Hadîs ve Müsnedü’l-ømâm eú-ùâfiî isimli kitapları
bulunmaktadır. Müsned, el-Umm’de geçen hadisleri içermektedir.

C. Ö÷rencileri ve Tâbileri
ømam eú-ùâfiî’den Irak’ta ilim tahsil edenler arasında, Ahmet b.
Hanbel, Davut ez-Zâhirî, Ebû Sevr el-Ba÷dâdî, Ebû Ca‘fer b. Cerîr et-
Taberî gibi özel mezhebi bulunan imamlar bulunuyordu.
Ebû Yakup Yûsuf b. Yahya el-Büveytî (ö. 231/845), meúhûr el-
37
Muhtasar adlı kitabın yazarı øsmaîl el-Müzenî (ö. 264/877). eú-
ùâfiî’nin kitaplarını nakleden Rabî‘ b. Süleyman el-Muradî (ö.
270/883) ve Rabî‘ b. Süleyman el-Cîzzî (ö. 252/866) ise, ømam eú-
ùâfiî’nin meúhur Mısırlı talebelerindendir. 38
eú-ùâfiî ekolünü bunlardan sonra gelen fakihler tabakası yaymıútır.
Bunların en úöhretlileri úunlardır: Meúhur el-Mühezzeb isimli kitabın
yazarı Ebû øshâk eú-ùirâzî (ö. 476/1083); el-Mustasfâ el-Vecîz ve
øhyâu Ulumi’d’Dîn gibi usul, fıkıh ve felsefe alanında eserler yazan
Hüccetü’l-øslâm Ebû Hâmid el-Gazâlî (ö. 505/1111); el-Veciz’in úerhi
Fethu’l-Azîz isimli kitabın yazarı Ebu’l-Kâsım er-Râfiî (ö. 623/1226);

36 Dr. Abdulkadir, Nazratün ‘Âmme fî Tarihi’l-Fıkhı’l øslâmî, c. I, s. 261.
37 Kitâbu’l-Umm’ün kenarında basılmıútır.
38 Bkz. el-Hüseynî, Ebû Bekir b. Hidayetullah, Tabakâtu’ú-ùâfiiyye, Ba÷dat, 1356/
1937; eú-ùirazî, Ebu øshak, Tabakâtu’l-Fukahâ, Ba÷dat, 1356/1937; es-Subkî,
Tâcuddin, Tabakâtu’ú-ùâfiiyyeti’l-Kübrâ, Mısır 1324/1906; øbn Hallikan, Ahmed,
Vefâyâtu'l-Âyan, Kahire, 1349/1930; øbn Nedim, el-Fihrist, Kahire1348/1929, vdg.