Page 42 - Microsoft Word - orjinal

42 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

Mâlikî ekolü, Medine’de ortaya çıkmıú ve Hicaz bölgesinde ya-
yılmıútır. Daha sonra Fas ve Endülüs bölgelerine has bir mezhep ol-
muútur. Bunun sebebini øbn Haldûn úöyle açıklamaktadır: “Genellikle
bu ülkenin fakihleri Hicaz’a kadar giderlerdi ve burası onların yolcu-
luklarında son nokta idi. Medine ise o zamanlarda ilmin merkeziydi…
Irak onlar için sapa oldu÷undan Medine bilginlerinden ilim tahsil et-
mekle yetiniyorlardı… Ayrıca, Endülüs ve Fas halkı genellikle bedevî
idiler. Iraklıların sahip oldu÷u medeniyete ilgi göstermiyorlardı. Be-
devîlikleri sebebiyle Hicazlılara daha fazla meylediyorlardı.” 30
Mâlikî mezhebi bugün de Fas, Cezayir, Tunus ve Trablusgarp,
Güney Mısır, Sudan ve Kuveyt’te yaygındır. Ayrıca öteki øslâm ülke-
lerinde de bu mezhebe ba÷lı olanlar bulunmaktadır.

IV- ùafiî Mezhebi
A. ømam eú-ùâfiî
ømam Muhammed b. ødris eú-ùâfiî aslen Kureyúli olup, 150/767
senesinde Gazze’de do÷muú ve 204/819 senesinde Mısır’da vefat et-
miútir. Çok seyahat eden bir insandı. Mâlik b. Enes’den ders aldı÷ı
Hicaz’a yolculuk yapmıú, Ebû Hanîfe’nin talebesi Muhammed b. Ha-
san eú-ùeybânî’den ilim tahsil etti÷i Irak’a gitmiú, defalarca çölde,
Yemen’de, Mısır’da ve Irak’da kalmıútır. 31

Önceleri ømam Mâlik ve hadisçilerin yolundan gitti÷i halde sonra-
ları yolculukları ve tecrübeleri etkili olmuú, kendine ayrı bir yol tut-
muú, kendine özgü bir mezhep kurmuútur. Buna eú-ùâfiî’nin Irak
mezhebi veya eski mezhebi (mezheb-i kadim) denir. Mısır’a yerleúme-
sinden sonra daha önceki bazı görüúlerinden dönmüú ve ö÷rencilerine
Mısır mezhebini veya yeni mezhebini (mezheb-i cedid) yazdırmıútır.

ømam eú-ùâfiî, bir yönden hadis, fıkıh ve dil konusunda geniú bir
kültüre, di÷er taraftan ameli tecrübeye sahipti. Derinlemesine nüfûz
eden keskin bir zekâya, sa÷lam bir muhakeme ve anlatım gücüne sa-

30 øbn Haldûn, Mukaddime, s. 393.
31 ømâm eú-ùâfiî’nin hayatı hakkında geniú bilgi için bkz. er-Râzi, Fahreddîn, Kitab-ı
Menakıbı'l- ømâm eú-ùâfiî, Mısır 1279/1962; øbn Abdilberr, el-øntikâ, s. 65 vd.