Page 37 - Microsoft Word - orjinal
P. 37
SUBHø RECEB MAHMESÂNÎ 37
Muteber Hanefî kitaplarının en meúhurlarından biri olan el-Hidâye
adlı kitap, dört ciltten oluúmaktadır. Bu esere pek çok úerhler, úerhle-
rine de hâúiyeler yazılmıútır. Kadilkudat Ahmed b. es-Surucî’nin el-
Gâye’si; el-Kirlânî’nin el-Kifâye’si; Tacuúúerîa’nın el-Vikâye’si;
Sadruúúerîa’nın en-Nikâye’si (el-Vikâye’nin muhtasarı); es-Sa÷nâ-
kî’nin en-Nihâye’si; el-Konevî’nin Hulâsatü’n-Nihâye Hâúiyet’ül-
Hidaye’si; Kavâmüddîn el-Kâ’kî’nin Mi’râcü’d-Dirâye’si; el-Baber-
tî’nin el-ønâye’si; el-Aynî’nin el-Binâye’si ve Kemalüddin øbn Hü-
mâm’ın Fethu’l-Kadîr’i bunlardan bazılarıdır.
Bundan sonra taklit dönemi gelmiútir ki, bu dönem bilginleri, içti-
hattan uzak durmuú ve taklitle yetinmiúler ve özet metinler yazmıúlar-
dır. Sonra bu metinler úerh edilmiú, daha sonra úerhler de úerh edilmiú,
hâúiyeler ve tekmileler ço÷almıú, fetvâlar toplanmıútır. Bu dönemde
raflara sı÷mayacak derecede telifler ço÷almıútır. Fıkıh bilginleri, me-
tinde verilen hükmü úerhlerdekinden, úerhlerde olanı da fetvâ kitapla-
rından öncelikli kabul etmiúlerdir.
Bu tür kitaplardan sonraki dönem fıkıh bilginlerinin en çok itima-
dını kazanan Ahmed b. Muhammed el-Kudûrî’nin (ö. 528/1134) el-
Muhtasar adlı kitabı ile dört metin (mütûnu erbaa) olarak bilinen úu
dört kitaptır: Tacuúúerîa Mahmûd el-Mahbûbî, el-Vikâye (el-
Hidâye’nin muhtasarı); Abdullah el-Mavsılî (ö. 683/1285), el-Muhtâr
ve bunun úerhi el-øhtiyâr, øbnu’s-Saatî (ö. 694/1295), Mecmau'l Bah-
reyn ve Hâfızüddîn en-Nesefî (ö. 710/1311), Kenz veya Kenzü'd-
Dekâik.
Kenzu'd-Dekâik di÷er metinlerden daha fazla meúhur olmuú, daha
fazla úerh edilmiú ve üzerine hâúiye yazılmıútır. ez-Zeylaî’nin
Tebyînu’l-Hakâik, el-Aynî’nin Remzü’l-Hakâik, Zeynelabidin b.
Nuceym’in Bahru’r-Râik, et-Tûrî’nin Bahru'r-Râik’e tekmilesi, Ömer
b. Nuceym’in 21 en-Nehrü’l-Fâik, Muhammed Emin b. Abidîn’in
Minhatü’l-Hâlik ve el-Afgânî’nin Keúfü’l-Hakâik adlı eserleri bunların
önemlilerindendir.
ùöhret bulan bazı fetvâ kitapları úunlardır: Abdurreúîd el-Velvâlicî
(ö. 540/1146’dan sonra), el-Fetâva’l-Velvâliciyye; Kâdîhan Hasan b.
21 øbn Nuceym’in hayatı ileride anlatılacaktır.
