Page 35 - Microsoft Word - orjinal

SUBHø RECEB MAHMESÂNÎ 35

Ebû Yûsuf’un meúhur görüúleri, Hanefî fıkıh kitaplarında ve eú-
13
ùâfiî’nin el-Umm isimli kitabının son bölümünde bulunmaktadır.
Ebû Yûsuf’un Kitâb’ul-Harâc adlı eseri bize ulaúmıútır. Bu eser, en-
gin tecrübe ve ince araútırmaya dayalı olarak Hârûnürreúîd’e yazdı÷ı,
vergi ve devletin mali iúlerinden bahseden kıymetli bir risâlesidir. 14
Hanefî mezhebi, Muhammed b. Hasan eú-ùeybânî’nin (132-
189/749-804) gayretiyle tedvin edilmiútir. ømam Muhammed de, fıkhı
Irak okulundan ö÷renmiútir. Ancak, Medine’ye giderek hadis ehli ile
görüúmüú ve ømam Mâlik’ten ilim tahsil etmiútir. Daha sonra Mezhep-
te kaynak olarak kabul edilen kitaplar yazmakla ve özellikle miras
olmak üzere pek çok fer‘î konularda hüküm koymakla ün kazanmıútır.
Aynı úekilde, tümden gelim ve tüme varım metotlarını geniú bir úekil-
le kullanarak gerçek konuları çözümlemekle ve farazî konularda hü-
küm çıkarmakla meúhur olmuútur.
ømam Muhammed’in tedvin etti÷i kitaplar iki kısımdır; birincisi
kendinden güvenilir râvilerin rivâyet etti÷i kitaplardır, bunlar
Zâhiru’r-rivâye veya Mesâilü’l-Usûl olarak adlandırılır. økincisi ise
güvenilir râviler yolu ile gelmeyen eserlerdir ki, bunlar da Nevâdir
Kitapları veya Mesâilu’n-Nevâdir olarak adlandırılır.
Zâhiru’r-rivâye kitapları altı tanedir: el-Mebsût, el-Câmiu’l-
16
15
Kebîr , el-Camiu’s-Sa÷îr , Kitâbu’s-Siyeri’l-Kebîr, Kitâbu Siyeri’s-
Sa÷îr ve Ziyâdât. Bu altı kitap, Hâkim eú-ùehîd olarak bilinen Ebu’l-
17
Fadl el-Mervezî’nin (ö. 344/956 ) el-Kâfî adlı eserinde toplanmıútır.
Daha sonra el-Kâfî hicrî beúinci asrın sonlarında ölen ùemsü’l-eimme
Muhammed b. Ahmed es-Serahsî’nin, 30 ciltlik el-Mebsût adlı eserin-
de úerhedilmiútir. Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye Cemiyeti tedvin etti÷i
konuların ço÷unu Zâhiru’r-rivâye kitaplarından almıútır.
ømam Muhammed’den rivâyet edilen Nevâdir Kitapları úunlardır:

13 eú-ùâfiî, Muhammed b. ødris, Kitabu’l-Umm, Bulak 1325/1907. Bu kitapta Hâzâ
Kitâbu mâ øhtelefe fîhi Ebû Hanîfe ve’bni Ebî Leylâ an Ebî Yûsuf Rahime-
humullahu Teâlâ (c. VII, s. 87-150) ve Kitâbu Siyer el-Evzaî (c. VII, s.303-336)
baúlıkları yer almaktadır.
14 1302/1884 senesinde Kahire-Bulak’da basılmıútır.
15 Haydarabat’ta Lecne-i øhya-i Maarifi Numaniyye tarafından bastırılmıútır.
16 Kitabu’l-Harac’ın Bulak baskısının kenarında basılmıútır.
17 el-Kâfi kitabı el yazması olarak Mısır Milli Kütüphanesinde bulunmaktadır.