Page 33 - Microsoft Word - orjinal

SUBHø RECEB MAHMESÂNÎ 33

nulara tatbik etmesinde ve bu konularda kıyas ve istihsan yolu ile ge-
niúleme sa÷lamasında geniú bir kudret kazandırmıútır. Bu sebeple
ekolü, re’y ehli olarak isimlendirilmiútir.
ømâm-ı Âzam’ın úöyle dedi÷i rivâyet edilmektedir; “Bunun bir gö-
rüú oldu÷unu biliyoruz. Bu ulaútı÷ımız en iyi neticedir. Kim bundan
baúka bir görüúe ulaúırsa, onun görüúü ona ait, bizim görüúümüz ise
3
bize aittir.” Onun úöyle dedi÷i de bildirilmektedir: “Allah’ın Kitabın-
da ve Resulullah’ın Sünnetinde olmayan bir konuda, sahâbenin sözle-
rine bakarım. (E÷er onlardan bir görüú nakledilmiúse) onların dıúında
baúkalarının sözlerine ra÷bet etmem. Ancak øbrahim en-Nehaî, ùa‘bî,
øbn Sîrîn, Hasen el-Basrî, Atâ, Saîd b. Cübeyr gibilerinin görüúlerine
gelince, onlar içtihat ederler ben de onlar gibi içtihat ederim.” 4
Ebû Hanîfe geniú ilminden dolayı ømâm-ı Âzam olarak isimlendi-
rilmiútir. ømam eú-ùâfiî onun hakkında: “Fıkıh ö÷renmek isteyenler
Ebû Hanîfe’nin yakınında olmak zorundadır” demiútir. Ebû Yûsuf da:
“Biz herhangi bir konuda ihtilâf ederdik ve Ebû Hanîfe’ye gelirdik.
Kolunun yeninden çıkarır gibi cevabını bize söylerdi” demiútir. 5
Emevîlerin son dönemlerinde Irak Valisi Ebû Hübeyre, Ebû
Hanîfe’ye kadılık teklif etmiú, reddetmesi üzerine onu dövdürmüútür.
Aynı úekilde Abbasîler zamanında Ebû Ca‘fer, onu Ba÷dat’a getirtmiú
ve kadılık teklif etmiútir. Ancak Ebû Hanîfe bu teklifi de reddetmiú ve
vefat etti÷i 150/767 senesine kadar Ba÷dat’ta hapiste tutulmuútur. 6
Hapsediliú sebebinin, o zamanki devleti yönetenlerin siyasetine rıza
göstermedi÷ine dair yayılan söylentilerin oldu÷u ifade edilmektedir.
Baúka bir sebebin de, devlet idaresinde bir makam iúgal etmenin helâ-
ke götürdü÷üne, dini ve saygınlı÷ı tehlikeye attı÷ına bazıları gibi
inanmıú oldu÷u ileri sürülmektedir.
ømâm-ı Âzam, hadislerin iyice araútırılmasından yanadır. O, sade-

3 eú-ùehristânî, Muhammed, el-Milel ve’n-Nihal (øbn Hazm’ın el-Fisâl’inin kenarında
basılmıútır), Mısır 1347/1928, c. II, s. 39.
4 øbn Abdilberr, Yusuf øbn Abdullah øbn Muhammed, el-øntikâ fî Fedâili’s-Selâseti’l-
Eimmeti’l-Fukahâ, Kahire 1350, s. 143.
5 øbn Abdilberr, el-øntikâ, s. 136-138.
6 Arnûs, Mahmûd, Târîhu’l-Kazâ fi’l-øslâm, Kahire 1934, s. 72 vd.; el-Hatîb, Ahmed
b. Ali, Târîhu Ba÷dâd, Kahire 1931, c. XIII, s. 326 vd.