Page 36 - Microsoft Word - orjinal

36 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

el-Emâlî Muhammed fi’l-Fıkh veya ùuayb el-Keysânî kanalıyla
rivâyet edilen Keysaniyat; Hârûnürreúîd onu Rakka’ya hâkim olarak
atadı÷ında, kendisine sunulan meseleleri içeren Kitâbu’r-Rakkiyât ile
Hârûniyât, Cürcâniyât, Kitabu’l-Mehâric fi’l-Hiyel ve Ziyâdâtü’z-
Ziyâdât isimli kitaplar ile øbn Rüstem’in rivâyetiyle gelen Kitâbu
Nevâdir-i Muhammed’dir.
Aynı úekilde, ømâm-ı Âzam’ın ö÷rencisi ømâm Hasan b. Ziyâd el-
Lü’lüî tarafından rivâyet edilen Ebû Hanîfe’ye ait Kitâbu’l-Mücerred,
18
ømam Muhammed’e ait Kitabu’r-Reddi alâ Ehli’l-Medîne ve
19
Kitâbu’l-Âsâr gibi mezhep imamlarından rivâyet edilen di÷er kitap-
lar da nevâdir türü eserlerden sayılmaktadır.
C. Ö÷rencileri ve Sonraki Dönem Bilginlerin Eserleri
Zâhiru’r-rivâye ve Nevâdir kitaplarından sonra, daha önceki âlim-
lerden herhangi bir rivâyet bulamayan sonraki dönem müçtehitlerinin
içtihatta bulundukları konuları ve fetvâları içeren kitaplar gelmektedir.
Ebu’l Leys Nasr es-Semerkandî’nin (ö. 373/983) Kitâbu’n-Nevâzil 20
adlı eseri bunlardandır.
ømâm-ı Âzam Ebû Hanîfe’nin arkadaúlarının da ö÷rencileri bu-
lunmaktadır. Hilâlürre'y (ö. 245/859), Hassâf diye meúhur olan ve
Kitâbu’l-Hiyel ve Kitâbu’l-Vakf adlı kitapların yazarı Ahmed b. Mehîr
(ö. 261/874) ve Ebû Ca‘fer et-Tahâvî (ö. 321/933) bunların en úöhret-
lilerindendir.
Bunlardan sonra, Hanefî ekolüne ba÷lı kalıp, onu destekleyen bir
fakihler tabakası gelmiútir. Ebu’l-Hasan el-Kerhî (ö. 340/951),
Hizânetu’l-Ekmel’in yazarı Ebû Abdillâh el-Cürcânî (ö. 398/1008), el-
Mebsût’un yazarı ùemsüleimme es-Serahsî, Kitâbu’l-Usûl’ün yazarı
Ali b. Muhammed el-Pezdevî (ö. 482/1090), Bedâi‘u’s-Sanâi‘ fî
Tertîbi’ú-ùerâi‘in yazarı Ebû Bekr el-Kâsânî (ö. 587/1191), Kitâbu’l-
Hidâye ùerhu Bidâyeti’l-Mübtedi‘in yazarı Burhaneddîn Ali el-
Merginânî (ö. 593/1197) ve benzerleri bunlardandır.

18 Bu kitabı ømâm eú-ùâfiî, el-Umm isimli kitabının V. Cilt 277-303 sayfaları arasında,
Kitâbu Reddi Alâ Muhammed b. Hasan baúlı÷ı ile rivâyet etmiútir.
19 Haydarâbat’ta Lecne-i øhya-i Maarifi Numaniyye tarafından bastırılmıútır.
20 Mısır Milli Kütüphanesinde el yazması olarak mevcuttur.