Page 226 - Microsoft Word - orjinal

226 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

úekildeki bir gruptan haber nakletmesi” demektir. 204 Mecelle bunu,
“yalan üzere ittifak etmeleri aklen mümkün olmayan toplulu÷un habe-
205
ri” úekilde tarif etmiútir. Aslında bu, tevâtürün de÷il mütevâtir habe-
rin tarifidir. Çünkü tevâtür, el-Âmidî’nin de dedi÷i gibi, haberin ken-
disi de÷il, haberin a÷ızdan a÷ıza nakledilmesidir.
Fakihlerin ço÷unlu÷una göre tevâtür, delillerin en açı÷ı olup, iki
úâhidin úâhitli÷inden daha kuvvetlidir. 206 Mecelle tevâtürün kesin bilgi
ifade etti÷ini, aksine delil ikame olunamayaca÷ını belirtmektedir. 207
Gerçek anlamda kesin bilgi meydana gelmesi için tevâtürün, akıl ve
his bakımından gerçekleúmesi mümkün olan úeyler hakkında olması
úarttır.
Tevâtür yoluyla haber nakleden grubun sayısı hususunda farklı gö-
rüúler vardır. Mecelle bu konuda tercih edilen görüúü benimseyerek,
belirli bir sayıyı úart koúmak yerine, tevâtür yoluyla haber verenlerin
“yalan üzere ittifaklarını aklın mümkün görmedi÷i büyük bir kalaba-
208
lık” olması gerekti÷ini belirtmiútir. Buna göre, sayıyı belirleme,
hâkimin kararına bırakılmıútır. Ancak bu da, ihtilâflı hükümlerin
oluúmasına neden olmuútur. Bu sebeple “Osmanlı Meúihat Makamı
Fetvâ Dairesi” bunu sınırlandırarak, tevâtür yoluyla haber verenlerin
209
20 kiúiden az olmamasını úart koúmuútur. Aynı úekilde Osmanlı
Temyiz Mahkemesi, bu sayının 25’den az olmaması gerekti÷ini karara
ba÷lamıútır. 210
Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye’de tevâtürle ilgili hüküm böyledir.
Gerçekte Mecelle’nin bu hükmü, Fransız Komiserli÷inin 1926 yılın-
daki emriyle ilgâ edilinceye kadar, Suriye ve Lübnan’da suistimal
211
edilmiútir. Haberin kesin bilgi ifade edecek sayıda bir gruptan

204 Bkz. el-Âmidî, el-øhkâm, c. I, s.151.
205 Md. 1677.
206 øbn Kayyım, et-Turuku’l-Hükmiyye, s. 180.
207 Md. 1733.
208 Md. 1735.
209 Mecelle úarihi Ali Haydar 1735. maddenin úerhinde buna iúaret etmektedir.
210 13 Eylül 1309 mali yılında yayınlanmıú karar için bkz. Ceride-i Mehâkim, sayı:
753, s.11172.
211 Bkz. 5 Mart 1926 tarih ve 1952 sayılı Lübnan Resmi Gazetesi’nde yayınlanan 29
Ocak 1926 gün ve 82 nolu karar.