Page 145 - Microsoft Word - orjinal

SUBHø RECEB MAHMESÂNÎ 145

41
alınıp satılmaktadır. Bu uygulama nassla çeliúmesi sebebiyle kabul
edilemez mi? Ebû Yûsuf’a göre bu uygulama reddedilemez. Belki de
Ebû Yûsuf, bu konuda, kadılıkta elde etti÷i tecrübelerden etkilenmiú-
tir.
ømam Ebû Yûsuf’un bu görüúü, hiç úüphesiz delile dayalı olup,
42
yeni ihtiyaçlara ve ça÷daú teorilere uygundur. Bunun da ötesinde bu
görüú, “Bir illet üzerine bina edilen hüküm, o illete ba÷lı olarak var
veya yok olur” úeklindeki genel kâideye de uygundur.
Bu kâideye göre bazı âlimler, Arabî ayların baúlangıcının, özellik-
le Mübarek Ramazan ayının baúlangıcının astronomik hesapla tespit
edilebilece÷ini kabul etmiúlerdir. Bunu oruç için, sadece hilalin gö-
rülmesine itibar edilmesini emreden hadisi úerifle açıklamıúlardır.
ùöyle ki, “Bu hadiste, emrin illeti de belirtilmiútir. O da ümmetin
ümmî olması; yazı ve hesap bilmemesidir. Ümmet, ümmîlikten çıkıp,
yazıyı ve hesabı ö÷renince... insanların ayın baúlangıcının hesaplan-
masında, kesin ve do÷ru bilgiye ulaúma imkânı ortaya çıkınca... Top-
lumda ümmetin durumu bu olunca ve ümmîlik illeti yok olunca, üm-
metin, sâbit olan kesin bilgiye dönmesi ve hilalin sübûtunda sadece
hesaba itibar etmesi, hesapla ayın baúlangıcının belirlenmesinin çok
güç olması durumu hariç, bir daha ru’yete (gözle hilali görmeye)
dönmemeleri gerekir.” 43
4. Mâlikî Mezhebine Mensup ømam el-Kârâfî
Mısırlı el-Kârâfî diye bilinen, ømam ùihabuddin Ebu’l-Abbas
Ahmed b. ødrîs (ö. 684/1285), kendi zamanında, Mısır’daki Mâlikî-
44
lerin lideriydi. el-Kârâfî’nin pek çok eseri bulunmaktadır. Bunların
en meúhurları; dört ciltlik el-Furuk ve el-øhkâm fî Temyizi’l-Fetâvâ
ani’l-Ahkâm ve Tasarrufâti’l-Kâdî ve’l-ømâm isimli kitaplardır.
45
el-øhkâm isimli kitabında belirtildi÷ine göre, kendisine úu sorular
yöneltilmiútir: “Âdetler önceleri delâlet etti÷i úeye delâlet etmedi÷i
takdirde, fakihlerin kitaplarında yazılı fetvâlar bâtıl olur ve yeni âdet-

41 øbn Hümmâm, Fethu’l-Kadir, a.y.; øbn Âbidîn, Risâletu Neúri’l-Örf, s. 8.
42 Rép. De Jurisprudence Gén., XXX, n. 545, “Loi”.
43 Ahmet Muhammet ùakir, Evâilu’ú-ùuhûri’l-Arabiyye, Mısır 1939, s. 13.
44 es-Suyûtî, Hüsnü’l-Muhâdara, s.127.
45 Matbaatü’l-Envâr, Mısır 1938, s. 67-68.