Page 100 - Microsoft Word - orjinal

100 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

lenmesi halinde kabul edilebilece÷i görüúündedir. 64
Âhad haberlerde râvinin Müslüman, akıllı adâletli ve hafıza kuv-
vetiyle tanınmıú olması úarttır. Buna göre kadının, kölenin ve âmânın
rivâyet etti÷i hadisler kabul edilebilir. Buna karúılık temyiz gücüne
sahip olmayan çocu÷un, kâfirin, delinin ve fâsıkın rivâyeti kabul
edilmez. Âlimlerin ço÷u, sahâbenin adâletli ve hadis rivâyetinde gü-
venilir oldukları, dolayısıyla rivâyet ettikleri hadislerin do÷ru oldu÷u
konusunda görüú birli÷i içindedir. Sahâbeden özellikle Hz. Ebûbekir,
Hz. Ömer, Hz. Ali, Hz. Abdullah ibn Mes‘ûd, Abdullah b. Ömer, Ab-
dullah b. Abbas, Mu‘âz, mü’minlerin Annesi Hz. Aiúe, Ebû Hüreyre,
Enes b. Mâlik ve benzerlerinin hadisleri tereddütsüz kabul edilmiútir.
Hadisler, haddesenâ (bize haber verdi) veya bu anlamdaki
65
ahbaranâ, enbeenâ kelimeleriyle rivâyet edilir. Hadisler, ya Hz.
Peygamber'e (s.a.s) muttasıl bir úekilde ya da râvi ile Hz. Peygamber
arasında olanlar zikredilmeksizin mürsel olarak nakledilir. Sahâbenin
rivâyet etmiú oldu÷u mürsellerin kabulünde icmâ vardır. E÷er tâbiînin
büyüklerinden birinin mürseli ise, eú-ùâfiî dıúındaki bilginlerin tama-
mına göre kabul edilir. ùâfiî bunun baúka bir delille desteklenmesini
úart koúar. Bunların dıúındakiler tarafından rivâyet edilen mürsellerin
kabulü konusu ise, ihtilâflıdır. 66
Fakihler, lafzına ba÷lı kalmaksızın mana ile rivâyet edilen hadisin
sıhhati konusunda ihtilâf etmiúlerdir. Tercih edilen görüú, manada
herhangi bir artırma veya noksanlaútırma yapmaksızın nakletmek úar-
tıyla, lafızların delâlet etti÷i manayı ve bu lafızların kullanımındaki
ihtilâfları bilen kimsenin, bunu yapabilece÷i úeklindedir. 67

Hadis ıstılahındaki görüú ayrılıkları, aynı zamanda mezheplerin ih-
tilâf sebeplerindendir. ùöyle ki, herhangi bir konudaki bir hadis, bir
mezhebe göre sahih iken di÷erine göre sahih kabul edilmemekte, bu
da fetvâlarda farklılı÷ı ortaya çıkarmaktadır.

64 Bu konu için bkz. eú-ùâfiî, er-Risâle, s. 98 vd.; el-Âmidî, el-øhkâm, c. I, s. 161 vd.;
øbn Hazm, el-øhkâm, c. I, s. 108 vd; el-Behârî, Müsellemü's-Sübût, s. II, s. 88.
65 el-Buhârî’nin kaydıdır. Bkz. el-Aynî, Umdetu’l-Kârî, c. II, s. 11.
66 øbn Mâlik, ùerhu’l-Menâr, s. 207 vd.
67 el-Âmidî, el-øhkâm, s. 193; eú-ùâfiî, er-Risâle, s. 75.