Page 93 - Mustafa Baş KUR’AN-I KERİM’İN MADDİ VARLIĞI

92 KUR’AN-I KERİM’İN MADDİ VARLIĞI

Cahiliye zamanında somut bağlamda kullandıkları birçok ke-
limeyi almış onlara bu asli manalarıyla uyumlu soyut manalar
giydirerek kullanmıştır. Bazen bu kelimelerin bir inanç akide-
sinin bazen de ameli bir yükümlülüğün ıstılahî anlamına kar-
şılık gelecek şekilde konumlandırıldığına şahit olunmaktadır.
İşte bu kavramlara anahtar kelimeler denilmektedir. Bu anah-
tar kelimelerin belirlenmesi meselesi tamamen entelektüel bir
çabanın ürünü olmanın yanında kişinin bakış açısı ve yaşadığı
dönemin ihtiyaçları ile de doğrudan bağlantılıdır. 65

Çalışmamızda Kur’ân’ın getirdiği dinin itikadi ve ameli il-
kelerinin üzerinde inşa edildiğini düşündüğümüz kavramlar-
dan bizce en önemlileri olan küfür, hidayet-dalalet, salât, zekât
ve kitap kavramlarını analiz etmeye çalıştık.

1. Küfür

Küfür kelimesi Arapça ‘örtmek, gizlemek manasına’ ge-
len ر َ فَكِ fiilinin masdarıdır. Aynı zamanda kavram masdar ha-

َ
َ
liyle ‘zırhın üzerine elbise giyip onu gizlemek, her şeyi örten
gece, güneşin batması’ gibi anlamlara da gelmektedir. İf‘âl ba-
bından masdarı olan ريِّفَكُتِ elimesi krala taç giydirme mana-
k
ْ َ
ِ
sında da kullanılmıştır. Fiilin ismi fail formu olan رفَاكِ /kâfir
kelimesi lügat manası itibariyle sözlüklerde farklı birçok ma-
nada açıklanmıştır. ‘Yeryüzünde bulunan genişlik ve düzlük,
içinde aktığı yatağını tamamen örten suyu bol nehir bunlar-
dan bazılarıdır. Örneğin cahiliye şairlerinden Mütelemmis ed-
Dabbî’nin (ö. m. 569 veya 580) şu beytinde coşan nehir mana-
sında kullanılmıştır.

65 Izutsu, Toshihiko, Kur’ân’da Allah ve insan, çev. Süleyman Ateş, (Ankara:
Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1975), 36-43.