Page 180 - Mustafa Baş KUR’AN-I KERİM’İN MADDİ VARLIĞI

HZ. PEYGAMBER DÖNEMİNDE KUR’ÂN’IN HIFZI, KİTÂBETİ VE CEM’İ 179
1.1.6. Âyetlerin Mukâbele (Karşılaştırma)
Yoluyla Sürekli Okunması

260
Cebrail, Peygamberimize vahyi sesli şekilde okurdu.
Peygamber de ashabının öğrenmesi için aynı şekilde sesli okur-
du. Sahabe, bu vahiyleri Peygamber’den birkaç kez dinledikten
sonra ezberlerdi. Kur’ân okuyucuları, hocalarının önünde otu-
rur, Kur’ân’ı okur, hatalar varsa düzeltilir ve ardından ezber-
lenirdi. Ayetleri bu şekilde ezberleyip muhafaza eden Ashap,
261
Kur’ân’ı Resulüllah’a ve birbirlerine hatmetmişlerdir. Hicre-
tin 2. Yılından itibaren o zamana kadar inen ayetler bugünkü
sıraya göre Cebrail tarafından Peygambere okunmuş, Peygam-
ber de Cebrail’e okumuştur. Bu her yıl mütemadiyen devam
etmiş ve son sene iki defa gerçekleşmiştir. Bu olaya “arzatü’l-
262
ahîre” ismi verilmiştir. Bu usul daha sonraları bir geleneğe
dönüşmüş, Hz. Peygamber Cebrail’den dinlediklerini ashabın
ileri gelenlerinden bir gruba okumuş ve onlar da kendilerinden
sonra gelenlere karşılıklı okumuşlardır. Ümmetin her rama-
zan ayında okuduğu mukabele geleneği bu şekilde başlamıştır.
Bu usül, Kur’ân’ın hem ezberlenmesini kolaylaştırmış hem de
unutulmasını engellemiştir.

260 Muhammed ‘Abdu’l- ‘Azîz Merzûk, el-Mushafu’ş-Şerîf, (Mısır: 1978), 40.
261 Abdullah ez-Zencânî, Târîhu’l-Kur’ân, (Beyrut: 1969), 38-39; Ebû ‘Abdillah
Bedruddîn Muhammad ibn Bahâdır ibn ‘Abdullah ez-Zerkeşî, el-Burhân fî
‘ulûmi’l-Kur’ân, 2.baskı, (Beyrut: Dâru’l-fikr, 1980), 1/306.
262 Şihâbuddîn Abdurrahman b. İsmail b. İbrahim Ebû Şâme el-Makdisî, Kitâbu’l-
mürşidü’l-vecîz, thk. Tayyar Altıkulaç, (Ankara: 1986), 22-23; Muhammed
b. Ya’kub Kuleynî, el-Kâfi, trc ve şrh. Seyyid Hâşim Resûli, (Tahran: 1387),
4/394-418; Muhammed Hamîdullah, Kur’an-ı Kerim Tarihi, trc. Salih Tuğ,
(İstanbul: 1993), 42, 91; Müslim İbn Haccac el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî, el-
Câmiu’s-Sahîh, 2. baskı, (İstanbul: Çağrı yay. 1992), “Kitâbu Fedâili’s-Sahâbe”,
15 (2/1905).