Page 136 - Mustafa Baş KUR’AN-I KERİM’İN MADDİ VARLIĞI

GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE MUSHAFTAKİ DEĞİŞİMLER ÜZERİNE 135

gelen değişiklikler, ulaşılabilen en eski Mushaf parçalarından
başlamak suretiyle örnek resimlerle sunulmaya çalışılacaktır.

2.1. Vahyin Yazıya Aktarılması (Hz. Peygamber Dönemi)

Bir hitap olan Kur’an’ın tamamı, bizzat Hz. Peygamber’in
208
isteği ile kendi huzurunda okuma yazma bilen sahabiler ta-
rafından yazıya geçirilmiştir. Hz. Peygamber, vahiy kâtibi deni-
209
len bu sahabileri ya da onlardan birkaçını bir ayetin inmesi-
nin hemen ardından çağırır, ona ayeti yazdırır, okutur, dinler ve
hata olmadığından emin olunca bu haliyle insanlara ulaştırıl-
masını söylerdi. Yazılan bu yeni vahiy kimi sahabilerce ezber-
lenerek kimilerince de yazılı halde çoğaltılarak koruma altında
210
alınırdı.
Kur’an ayetlerinin ilk ne zaman yazıya geçirilmeye baş-
landığı tam olarak tespit edilebilmiş değildir. Ancak Hz.
Peygamber’in bu hususa çok önem verdiği bilinmektedir. Hz.
Ömer’in Müslüman olması esnasında, Hadîd suresi(nin bir
kısmı) veya Alak suresi(nin bir kısmı) yahut Taha suresinin 16.
ayetine kadar veya Tekvîr suresi 14. ayete kadar yazılmış olan
211
kısmını bir parşömenden okuduğu bilgisini aktaran rivayetler,
208 Nüzul sürecinde okuma yazma bilen kişi sayısı iki elin parmakları denilecek
kadar az değildi. Hatta Belâzurî’nin kaydettiğine göre İslam’ın ortaya çıktığı bu
süreçte Kureyş’ten pek çok kişi yazmayı biliyordu. İçlerinde ilk Müslümanların
da bulunduğu Mekkeli okur-yazar listesi için bk: Belâzurî, Futûhu’l-Buldân,
Dâr ve Mektebetu’l-Hilâl, Beyrut 1988, s. 453-454.
209 Belâzurî, Futûhu’l-Buldân, s. 454-455.
210 Belâzurî, Futûhu’l-Buldân, s. 454; Kasım Şulûl, Kur’an Tarihi (Kaynaklar:
Terim-Süreç Analizi, Kadîm Mushaflar), Siyer Yayınları, İstanbul 2022, s. 276-
278.
211 İbn İshâk, Sîratu İbn-i İshâk (Kitâbu’s-Siyeri ve’l-Megâzî), thk. Suheyl Zekkâr,
Dâru’l-Fikr, Beyrut 1978, s. 182; Suheylî, er-Ravzu’l-Unûf fî Şerhi’s-Sîrati’n-
Nebiyyi li İbn-i Hişâm, thk. Ömer Abdusselâm es-Selâmî, Beyrut 2000,
III/167-169.