Page 221 - islam

196 Prof. Dr. Mustafa ERDEM

memesidir. Takva bakımından kişinin içinde bulunduğu du-
rumdan şikâyet etmesinden onlara razı olması, razı olmasın-
dan da bela ve musibetlere şükretmesi daha faziletlidir.

6- Ölçülü olmak

Ölçülü olmak (itidal), insanın gerek duygularında gerekse ey-
lemlerinde haddi aşmaması demektir. İki aşırılığın ortası olan
ölçü/itidal, ahlaki faziletlerin esası olarak kabul edilmektedir.
İslam kişinin sevmediklerine karşı kin ve nefret duymasıyla
(Mâide, 5/8), çok sevdiklerinin bütün yanlışlarını yok sayan
aşırı duygusallığı yanlış bularak ikisi arasında itidali tavsiye
eder.

Hz. Peygamber sosyal barış ve huzur için ölçülü davranmanın
gerekli ve yararlı olduğunu, insanın aşırılıklardan kaçınması
gerektiğini ifade için şöyle buyurmuştur: “Sevdiğin kimse-
ye sevgide aşırılığa kaçma, olur ki o kimse bir gün düşmanın
oluverir. Düşman olduğun kimseye de düşmanlıkta aşırılığa

kaçma, olur ki bir gün o kimse dostun oluverir.” (Tirmizî, Birr,
1997)

İslam aynı şekilde israf/savurganlık ile cimrilik karşısında öl-
çülü olmayı önerir. Her iki özelliği de ahlaki açıdan sakıncalı
bulur ve yasaklar (İsrâ, 17/26-27, 29; Furkân, 25/67). Aynı
şekilde dünya ve ahiret işlerine yönelmede (Bakara, 2/201),
dostluk ve düşmanlıkta (Bakara, 2/193-194), cezalandırma-
da (Bakara, 2/178; Nahl, 16/126) dengeli davranmayı tavsi-
ye eder.

İslam ahlakında atılganlık ve korkaklık karşısında cesaret,
hırsın ve tembelliğin yanında kanaat övülmektedir. Kanat
nefsin yiyecek, içecek, giyecek gibi şeyleri önemsememesi,
ihtiyacı giderecek kadar az bir şey ile yetinip daha fazlasının
istememesidir.
Geleneksel olarak ölçülülüğün/itidalin karşıtı olan ifrat ve
tefrit insani bir davranış bozukluğu olarak kabul edilmekte-