Page 193 - Türk Ortodoks Patrikhanesi

184 Dr. Mustafa BAŞ

Fener Patrikhanesi, Ortodoks alemindeki bu birinciliğini zaman za­
man istismar ederek, etki altında bulundurduğu milletlere Helenist pro­
pagandalar yürüterek, hegemonyası altına almaya çalışmıştır. Otosefal
Milli Patriklikler kurulduklarında Fener Patrikhanesi tarafından kabul­
lenilmemiş, bu patrikliklerin kabullenilmesi ise yüz yıla yakın bir za­
man dilimine yayılmıştır (78 ). Yine bu hegemonyanın tesis edilmesine
yönelik olarak Kudüs Patrikhanesinde yapılan Piskoposluk seçimlerin­
de Arap asıllı olanlarla, Yunan asıllı olanlar arasında gerginlikler yaşan­
mış, bu gerginliklerin giderilmesi için Arap asıllı olan Ortodoks halka
ve din adamlarına da zaman zaman Piskoposluk unvanı verilmiştir (79l.
Patrikhane, Bulgaristan'ı da Rumlaştırmayı kendisine hedef seçmiş, bu
bölgede Rum asıllı olmayan halkı nüfuzunu kullanarak sindirmeye ça�
lışmıştır. 1 8 00 tarihinde İstanbul Patriği, Bulgaristan'daki metropolitle­
re gönderdiği bir tamimle, Bulgar Kilise mekteplerinin kapatılmasını,
kiliselerde yalnız Yunanca yazılmış din kitaplarının okunmasını, mek­
teplerde Yunanca kitapların kullanılmasını emretmiştir<SO).
Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi bu politikasını özellikle Müslü­
manların hakimiyetinde bulunan ve zimmi statüsündeki Türklere karşı
da uygulamıştır. Türklerin bulunduğu bölgelere Rum asıllı din adamla­
rı göndererek onların Türkçe konuşan Rumlar olduğu fikrini aşılamış ve
asimile etmiştir. Papa Eftim, Anadolu Ortodokslarına yayınladığı be­
yannamesinde bu yıkıcı faaliyeti, dinin siyasete alet edilmesi olarak yo-
rumlamıştır< sıı. ·
Fener Patrikhanesi tarafından asimile edilen bu Türklerin, Hıristi­
yanlık Dini ile tanışmaları, Türk akınlarının Balkanlara inmesiyle başla­
mıştır. Bizans desteğini yanına alan Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi,
Balkanlara inmiş bulunan Türklere karşı yoğun bir din değiştirme fa­
aliyeti uygulamış, yapılan baskı ve yıldırma politikaları neticesinde bu
bölgedeki Uz, Kuman ve Peçenek Türkleri, Hıristiyanlığı din olarak be­
nimsemişlerdir. Bizans Döneminde bu Türk Boyları, sınır boylarında

(78) Bkz. Benlisoy-Macar, ı ı - ı4.
(79) Benli soy-Macar, 1 1 .
(80) Bkz. Sofuoğlu . 26-27.
(81) Bkz. Hakimiyet-i Milliye, 30 Teşrinisaııi (Kasım) 1921.