Page 195 - Türk Ortodoks Patrikhanesi

186 Dr. Mustafa BAŞ

Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi son yıllarda Osmanlı Devletinin
yıkılış süreci ve Kurtuluş Savaşı sonrasındaki durumundan kurtulmuş,
Patrik Athanegoras ile başlayan, Dimitrios ile devam eden ve nihayet,
Bartholomeos ile zirveye çıkan bir "Dünya Patrikhanesi" (Ökümenik
Patriklik) olma yolunda sağlam adımlar atmıştır. Mezkür Patrikler, Lo­
zan Anlaşmaları hükümlerini hiçe sayarak her fırsatta kendilerinin
"ökümenik" (Evrensel) Patrik olduklarını vurgulamışlardır. Özellikle de
Patrik Bartholomeos yaptığı bütün toplantılara bu unvanla katılmış, yi­
ne bu unvanla Avrupa Birliği Parlementosu'nun açılış konuşmasını yap­
mıştır< SS) .
Ökümeniklik sıfatı ile Ortodoks aleminde otoritesini tesis ettirmiş
bulunan Rum Ortodoks Patrikhanesi, Rusya topraklarında yarı bağımsız
· c umhuriyetler veya Rusya Vatandaşı olarak varlıklarını devam ettiren
Hıristiyan Türkler üzerinde de aynı otoriteyi tesis ettirecektir. Hıristiyan
oldukları için zaman zaman Osmanlıya karşı Ruslar tarafından sınır mu­
hafızı olarak kullanılan Gagavuzlar( 86), bu otoritenin hangi amaçla kul­
lanılabileceğini ortaya koymaktadır ..

2- Rus Ortodoks Patrikhanesi
Rus Ortodoks Kilisesi, 988 yılında, Kiev Prensi Vlademir'in Aziz
Aridreas tarafından vaftiz edilmesiyle kurulmuştur. Rus Ortodoks Kili­
sesi, 1448 yılına kadar İstanbul'dan atanan metropolitlerce yönetilmiş
ve bu tarihte otosefal (bağımsız) olmuş, 1589 yılında da Patrikliğe yük­
seltilmiştir( 87) . Rus Kilisesi, bağımsızlığı kabul edildikten sonra, İstanbul
Patrikliği ile işbirliği içerisinde hareket etmiş, yaptığı konsillere Doğu
Kilise Patriklerini dahil etmiş ve böylece geleneksel sistemle bütünleş­
miştir. Ancak XIX. asırdan itibaren "Rus Kilisesi" diğer Ortodoks kili­
selerarasında birinci derecede rol oynamak için özellikle yeni kilise fik­
rini savunmuştur. Rus Kilisesi, kendisine kuzeyde yükselen "Yeni Ro-

(85) Bkz. Patrikhane Konusu Türkiyenin Bir Milli Meselesidir, http://www.inaf.gen.tr/tur­
kish/newslet/ın ı 031 .htm.
(86) Bkz. Tanyu, 78.
(87) Benlisoy-Macar, 1 !..