Page 71 - islam tarihi ve tarihcileri.indd

VI. BÖLÜM

AHBAR (UYDURMA HABERLER)
Tarihin altıncı çeşidi ise, hikayeler derecesine
düşmemiş “Ahbar” olarak anılan rivayetlerdir. Bunları,
vehm ve hayalin ortaya çıkardığı, tarih derecesine yük-
selememiş, olayları incelenmemiş, onun bunun karışı-
mı şeyler olarak okuruz. Orada hakikat fantazi ile hayal
gerçek ile kaynaştırılmıştır. Haberin sahibi, gerçek bir
haber rivayet ettiğinde bu habere, kendinden ürettiği
gerçek dışı haberleri karıştırır, bunları gerçek ve olan
bir olaymış gibi gösterir, tarih gibi de rivayet eder. Olay-
lar üzerinde de, tarihçinin yaptığı incelemeyi yapmaz.

Bu işi yapanlar, "Ahbariyyun" (Hikayeciler) ola-
rak anılmıştır. Bu, delalet yönünden tarihçi isminden
daha az mana ifade etmektedir. Bu isimde, gerçek ile
hayal bir arada hissedilir. Bununla birlikte tarihçi, ger-
çek bir rivayeti tek başına algılayabilir. Sem'ani, "Kitap
El-Ensab"ında, "ahbari" kelimesini açıklarken, kelime-
nin, "ihbar" mastarına nispet edildiğini, nadir haberler
ve hikaye rivayet eden kimselere verilen isim olduğunu
söylemektedir.
53
Bu çeşidi ortaya çıkaran en önemli şey, hoş gece
sohbetleridir. Bunların en ilgi çekici tarafı ise, garip bir
zarafetin varlığıdır. “Ahbari”ler, bu duyguları taşıyan ol-
muş bir olayı gördüklerinde onu anlatırlar, eğer bu duy-
guları o olayda bulamazlarsa, uydurduklarını nakleder-
ler. Bazen de, olayın aslı gerçek olur, fakat bu yeterli
ilgiyi üzerine çekmeyince onu hayalleriyle tamamlarlar
ve fantezileriyle de genişletirler. Öyle güzel bir üsluba
53 El Ensab, 21