Page 66 - islam tarihi ve tarihcileri.indd

66 | Ahmet Emin

sahabelerin faziletleri hususunda gelen haberlere daya-
nıyordu. Bu sahabelerin hayatı hakkında bilgi verme,
sonradan gelenler için, bu yola tabi olarak diğer sahabe-
lerin, tabiinin ve onlardan sonrakilerin faziletleri üze-
rinde durmaya bir çağrı oluşturuyordu.
İlmi hareket genişleyip hadis rivayetleri çoğalınca,
alimler kendilerini, adil-sadık ve kazib veya (meşkuk)

ravi sınıCarı arasında gördüler. Bunun üzerine, şahıslar
hakkında hüküm vermeye yöneldiler. Daha önce, Ab-
dullah bin Ömer ve Aişe'nin, Ebu Hureyre hakkındaki
değerlendirmesi gibi bizzat sahabenin bir kısmının, di-
ğer bir kısmını methettiğini veya cerhettiğini anlatmış-
tık. Tabiin ve onlardan sonraki dönem geldiğinde ise bu
kapı genişlemiş, bir kısım alimlerin diğerleri hakkında
övme, yerme, güvenilir veya cerh edilir olma, şeklin-
deki sözleri artmıştır. Malik bin Enes'den bir çok kim-
selerle ilgili olarak suçlamalar, aynı zamanda başkaları
tarafından da, onun aleyhine yapılan suçlamalar nak-
ledilmiştir. Şehirler büyüdükçe, bu gibi şeyler de geniş
bir şekilde artmıştır. Hicaz'lılar Iraklıların; Irak'lılar da,
Hicaz'lıların her şeyini araştırmışlardır.

Bütün bunların hepsi dikkatleri hadis ricaline çe-
virmiş, alimler de, bu konuya önem vermeye başlamış-
lardır. Daha önce, Vakıdi'nin “Kitap et- Tabakat” isimli
eseri telif ettiğini, talebesi ve katibi İbn-i Sa’d’ın da onun
yolunda yürüdüğünü görmüştük. Görünen odur ki, on-
ları bu gibi teliCeri yapmaya sevk eden sebep, kimden

hadis almanın sahih olup, olmadığını ortaya koymaktı.
Bu da, hayırlı insanların ve önder şahsiyetlerin haberle-
rini zikrederek onları övme idi.

Muhaddisler bu bapta dikkat çekici çalışmalar or-
taya koyarak, tüm ravileri araştırıp, incelemiş ve tahlil
etmişlerdir. Buhari’ye gelince, o Tarih er-Rical konu-