Page 67 - islam tarihi ve tarihcileri.indd

İslam Tarihi ve Tarihçileri | 67

sunda, üç kitap ortaya koymuş, ondan sonra gelenlerde
bu konuda onu örnek almışlardır.

Bu alimlerin ve hadisçilerin çabalarını, dilciler ve
edebiyatçılar taklit etmişlerdir. Muhaddislerin incelen-
diği gibi Asmai, Kesai, Ebu Ubeyde, Kutrep, Hammad
ve Half'ül-Ahmer edebiyatçılar tarafından incelenmiş-
ler, hadisciler hakkında olduğu gibi, onların da adil ol-
maları ve cerh edilmeleri hususunda çeşitli sözler söy-
lenmiştir.
Hadisciler, tenkit ile yetinmemişler, bilakis bunu
daha ileriye götürerek kişinin değerini bilebilmek için
işi, o kişinin hayat hikayesine ve ilim tahsilinde bulun-
duğu üstatlarına kadar vardırmışlardır. Edebiyatçılar
ve dilciler de aynı işi yapmışlar, taklitçi adımlar atarak
ve şairlerin hal tercümeleri, tabakatları ile ilgili kitaplar
ortaya koymuşlardır. İbn-i Sellam, muhaddislerin taba-
katlarına benzer bir tarzda, “Tabakat Eş- Şüera"yı yaz-
dı. Daha sonra, İbn-i Kuteybe gelmiş ve bütün şairler
için, kısa hal tercümelerini veren Teracim ve Tabakat

sahasında teli<e bulunmuştur.
Edebiyatçıların, muhaddisleri taklit etmeleri hu-
susundaki delilimiz, hadisçilerin tarih olarak onlardan
önce olmalarıdır. Emeviler döneminde de cerh ve ta'dil
hususunda söylenen rivayetler buluruz. Abbasi devle-
tinin ilk başlarında muhaddislerin tenkidi, hangisinin
doğru sözlü ve hangisinin yalancı olduklarını ayırmak
için, Şu'be bin Haccac ve Yahya bin Said el-Kaddan'ın
kitaplar telif ettiklerini görürüz. Bununla beraber bu
asrın başlarında, edebiyat ricalinin hal tercümelerini
konu eden herhangi bir kitaba rastlayamayız. Tam ak-
sine edebiyat ile ilgili biyografi kitaplarını, özelliklede
“EI-Egani” gibi, hadisçilerin egemen olduğu günlerde
yazılanlarının muhaddislerden etkilendiğini müşahede
ederiz.