Page 42 - islam tarihi ve tarihcileri.indd

42 | Ahmet Emin

Onun kitap tertibi ve bilgi fazlalığı itibariyle, ho-
cası Vakıdiye zaman zaman üstünlüğü vardı. Vakıdi’nin
cahiliyye haberlerinden eksik bıraktığı kısımları ta-
mamladı. Bunu yaparken, çeşitli konularda Vakıdinin
dışında İbn-i İshak, Ebu Ma"şer, Musa b.Ukbe ve bun-
lardan başkaları gibi alimlerden yardım almakla birlik-
te, çoğunlukla da Hişam el-Kelbi'den istifade etti. "Ta-
bakat” kitabının, birinci ve ikinci cildini, Resulullah’ın
hayatı ve savaşlarına ayırdı. Kalan altı cildi de, şehir
şehir, tertibe riayet ederek sahabe ve tabiinin haberle-
rine ayırdı. Bu tertibinde, kimin Mekke, kimin Medi-
ne, kimin Basra ve kimin de Kufe’ de olduğunu belirtti.
Sonra, her şehrin âlimlerini, şöhretleri ve zamanlarına
göre tertip etti.
Hadisçilerden çoğu onu methetti. EI- Bağdadi
onun hakkında; “Muhammed b. Sa’d, bizce adil kimse-
lerdendir, onun hadisi, doğruluğuna şahadet eder.” de-
mektedir. O, kendine ulaşan rivayetlerden çoğunu seçer
ve tetkik ederdi. 230 H. senesinde Bağdat’ta öldü. Bü-
41
yük tarihçi, Belazuri’nin şeyhlerinden biri idi.

BU DÖNEM TARİHÇİLİĞİNİN
DEĞERLENDİRMESİ

Hakkında bilgi verdiğimiz bu kişiler, te’lifin başla-
dığı zamandan, bizim tarih olarak verdiğimiz asrın so-
nuna kadar siyer ve megazi ilminin en meşhur tarihçi-
42
leridir. Verilen bu bilgilerden şu sonuçlara ulaşabiliriz.
1- İlk siyer yazarlarının çoğu, Medine’li idi. Çünkü
teşri’i (yasama) ile ilgili hadiselerin ve savaşların çoğu,
41 Aynı eser, V/321
42 Bu bölümde çoğunlukla Joseph HOROVİTZH’in Almanca basılan ve

İngilizceye “qe Earliest Biographies of the Prophet and qeir Authors-

Siyer en Nebiyyi el Ula ve Müellifuha” isimli eserinden faydalandık.