Page 89 - Microsoft Word - orjinal

SUBHø RECEB MAHMESÂNÎ 89

C. Kur'an ve Hadislerde Nesh
Fıkıh usûlünde nesh, daha sonra gelen úer‘î bir delille, daha önce-
ki úer‘î bir hükmün kaldırılması anlamına gelmektedir. Neshin sebebi,
insanlara kolaylık sa÷lama, hükümlerde tedrîcîlik ve zamanın de÷iú-
mesiyle muâmelâtla ilgili hükümlerin de÷iúmesidir. Kur'an'ın
Kur'an'la, sünnetin sünnetle ve Kur'an'ın sünnetle nesh edilmesi olmak
üzere neshin üç çeúidi vardır. Bu konuda farklı ve ayrıntılı görüúler
bulunmaktadır.
Fakihlerin ço÷unlu÷una göre, Kur'an'ın Kur'an ile neshi sabittir.
Bu konuda Ebû Müslim b. Bahrâne dıúında farklı görüú açıklayan
8
çıkmamıútır. Neshin ço÷unlu÷u, Mekke'de nâzil olan küllî hükümler
konusunda de÷il, Medîne'de konan muamelâtla ilgili tafsîlî hükümler-
de gerçekleúmiútir. es-Suyûtî, Kur'an'da yirmi yerde nesh bulundu÷u-
nu ifade etmektedir 9
Aynı úekilde pek çok konuda, sünnet sünnetle neshedilmiútir. Me-
selâ bir hadiste Hz. Peygamber úöyle buyurmaktadır: "Daha önce size
kabir ziyaretlerini yasaklamıútım. Artık kabirleri ziyaret ediniz. Çünkü
bu kalbi yumuúatır, gözyaúını akıtır ve ahireti hatırlatır. Ancak gerek-
siz söz söylemeyin." 10

Kur'an'ın sünnetle neshi konusunda ise farklı görüúler vardır. øs-
lâm bilginleri Kur'an'ın nassına uygun oldu÷unda veya hakkında nass
bulunmayan konularda sünnete uymak gerekti÷i konusunda ittifak
etmiúlerdir. Zira bu durumda sünnet, âyetin manasını tefsir etmekte,
kapalı hükümlerini açıklamaktadır. Ancak, sünnetin Kur'an nassıyla
çeliúkili olması durumunda hadise uyulup uyulmayaca÷ı konusunda
bilginler ihtilâf etmiúlerdir. 11
12
ømam Mâlik, Hanefîler ve Zâhirîlerden bazıları, sünnetin Kur'an'ı
neshedebilece÷ini söylemiúlerdir. Çünkü bunların her ikisi de vahiy

8 er-Râzî, Mefâtihu'l-Gayb, Kahire 1324/1906, c.I, s. 435.
9 es-Suyûtî, el-øtkân fî Ulûmi'l-Kur'ân, Kahire 1935, c.II, s.22-23.
10 es-Suyûtî, el-Câmiu's-Sa÷îr, Kahire 1352/1933, n. 6431 (el-Hâkim'in el-Müsted-
rek’inden naklen).
11 el-Âmidî, el-øhkâm, c.II, s.185; øbn Emîr el-Hâc, Muhammed øbn Muhammed, et-
Takdîr ve't-Tahbîr: ùerhu't-Tahrir, Kahire 1316-18/1898-1900, c.III, s.64.
12 øbn Hazm, el-øhkâm li-Usûli'l-Ahkâm, c. IV, s.111-114.