Page 87 - Microsoft Word - orjinal

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
øslâm Hukukunun Kaynakları

I- ùer‘î Deliller

A. Giriú

Kur'an-ı Kerim, øslâm hukukunun birinci kayna÷ıdır. Bütün mez-
hep imamları arasında bu konuda bir ihtilâf bulunmamaktadır. øhtilaf,
bazı âyetlerin yorumundadır.
Hadîs-i úerîf veya Peygamber sünneti, Kur'an-ı Kerim'den sonra
gelen ve onun tamamlayıcısı ve açıklayıcısı olan ikinci kaynaktır.
Mezhepler arasındaki görüú ayrılı÷ı, bu kaynakla baúlamıú; hadislerin
tahkik yolları ve kabul úartları gibi konularda ihtilâf edilmiútir.
Bu iki aslî kayna÷a dayalı olarak, icmâ ve kıyas olmak üzere iki
delil ortaya çıkmıútır. Fakihlerin ço÷unlu÷u bu iki delili kabul etmiú;
azınlıkta kalan di÷erleri ise ya kabulden kaçınmıúlar ya da kabulünü
zor úartlara ba÷lamıúlardır.

Edille-i erbaa diye bilinen bu dört delilin dıúında, Hanefîlerdeki
istihsan, Mâlikîlerdeki mesâlih-i mürsele gibi, bazı mezheplere mah-
sus baúka deliller de bulunmaktadır. Bunların her biri yeri geldikçe
açıklanacaktır.
Fakihler, bu kaynakları ve delilleri fıkıh usûlü diye adlandırılan
özel bir bilim disiplini altında incelemiúlerdir. Fıkıh usûlü ise, daha
önce de geçti÷i gibi, úer‘î hükümlerin delillerini ve bu delillerden hü-
küm çıkarma yollarını araútıran bir bilim dalıdır.

B. Usul Âlimleri

Usul ilmi, Abbasî devletinin ilk dönemlerinde ortaya çıkmıútır. Bu
konuda bilimsel bir úekilde ilk defa yazan, ømam eú-ùâfiî'dir. Bu ko-
nuda eú-ùâfiî, daha önce tanıttı÷ımız meúhur kitabı er-Risale'yi yaz-
mıútır.