Page 65 - Microsoft Word - orjinal

SUBHø RECEB MAHMESÂNÎ 65

geniú olup, kaynaklarıyla birlikte, her hükmün delilleri de zikredilmiú-
tir. Kısaca bu eser, yazarının engin ilmini ve geniú vukûfiyetini ortaya
koyan kapsamlı bir úerhtir. Daha sonra gelen úerh yazarları, ondan
nakillerde bulunmuúlardır. Avukat Profesör Fehmi Hüseynî bu eseri,
Türkçe’den Arapça’ya tercüme etmiútir. 87
Mecelle’nin modern usulle yapılan ilk úerhi, ùam Hukuk Fakültesi
Profesörlerinden Muhammed Saîd Murâd el-Gazzî’nin, 1919 senesin-
de yazmıú oldu÷u, Kitâbu’l-Edilleti’l-Asliyyeti’l-Usûliyye ùerhu
Mecelleti’l-Ahkâmi’l-Adliyye fî Kısmi’l-Hukûki’l-Medeniyye adlı ki-
taptır. Üç küçük ciltten oluúmakta ve küllî maddelerle ilgili faydalı
karúılaútırmalı de÷erlendirmeler yapmaktadır. 88
Bu úerhi, 1927 yılında, Dimeúk Enstitüsü Mecelle profesörlerinden
Muhammed Saîd el-Mehâsinî’nin úerhi takip etmiútir. Bu da, üç
cüz’den oluúan bir ders kitabıdır. Ali Haydar’ın úerhinin metoduna
göre tertip edilmiútir. Ancak bu eserde, kaynaklar hazfedilmiú, yerine
modern kanunlardaki karúılıklarından bazıları ilave edilmiútir. 89
Mecelle’nin, Eski Humus Müftüsü Merhum Muhammed Hâlid el-
Attâsî’nin telif etti÷i ve o÷lu Eski Müftü Muhammed Tâhir el-
Attâsî’nin tamamlayarak neúretti÷i baúka bir úerhi daha bulunmakta-
90
dır. Bu 6 ciltlik eser, kapsamlı, büyük bir úerhtir. Bu úerhte, baúvuru-
lan fıkıh kaynakları zikredilmiútir. Aynı úekilde, Mecelle’nin son ola-
rak bir úerhi daha ortaya çıkmıútır ki, bunu Ba÷dat Hukuk Fakültesi
Dekanı Münîr el-Kâdî Efendi telif etmiútir. Eser, maddelerin rakamla-
rına göre de÷il de, konulara göre bölümlere ayrılmıú, beú cüzden

87 Cüzler, tefrika halinde 1925 – 1936 yılları arasında Hayfa, Yafa, Gazze ve Kahire
matbaalarında basılmıútır. Türkçe olan aslı, 1330/1912 senesinde østanbul’da, 4 cilt
olarak basılmıútır. Aynı úekilde, Ali Haydar’ın el-Ahkâmu’ú-ùer‘iyye fî Ahvâli’ú-
ùahsiyye adlı kitabı bulunmaktadır. Bu kitabı 1333/1915 senesinin baúlarında tertip
etmiútir. Adı geçen eser el-Mecelletü’l-Kazâiyye tarafından Arapça’ya tercüme edi-
lerek, üçüncü ve dördüncü ciltlerde neúredilmiútir (1923-1924 seneleri, Sâdır Mat-
baası, Beyrut).
88 1338/1920 senesinde, Patriachate Printing Press'de basılmıútır.
89 Aynı yazarın Mecelle konusunda baúka bir kitabı daha vardır. Bu kitap özet olmakla
birlikte ilmi bir üslupla bölümlere ayrılmıú olup Mûciz fi’l-Kânûni’l-Medenî ismiyle
basılmıútır.
90 1930-1937 yılları arasında Humus’ta basılmıútır.