Page 62 - Microsoft Word - orjinal

62 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

emânet, hibe, gasp ve itlâf, hacir, ikrah, úuf‘a, úirket, vekâlet, sulh ve
ibrâ, ikrar, dâvâ, deliller, yemin verme ve kazâ bölümlerinden oluú-
maktadır.
Mecelle, genel olarak, Hanefî mezhebinde, zâhiru’r-rivâye diye
isimlendirilen kitaplardan alınmıútır. ømâm-ı Âzam ve talebelerinden
birden fazla görüú rivâyet edilmiúse, bunlardan zamanın úartlarına ve
ihtiyaca göre, kamu yararı gözetilerek tercihte bulunulmuútur. Meselâ,
*
sefîhin hacri konusunda, ømâmeyn, Ebû Yûsuf ve Muhammed b. El-
Hasen eú-ùeybânî’nin görüúleri alınmıú, ømâm-ı Âzâm’ın görüúü bıra-
**
kılmıútır. Aynı úekilde, istisna’ akdinde Ebû Yûsuf’un görüúü alın-
mıútır.
Mecelle, çok az olmak üzere bazı meselelerde, Hanefîlerin
zâhiru'r-rivâye görüúlerini terk ederek bunun dıúındakileri benimse-
miútir. Meselâ, gasp edilen úeyin menfaatinin tazmini konusunda,
ùâfiî mezhebinin görüúüne yakın olan, sonraki dönem Hanefî âlimle-
rinin görüúü tercih edilmiútir.
el-Fetâva’l-Âlemgîriyye ve di÷er fıkıh kitaplarının aksine Mecelle,
ibadetler ve ceza hukuku konularını ele almamıú; sadece, medeni hu-
kuk sahasına giren muâmelâtla ilgili konuları iúlemiútir.
Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye ile Avrupa Medenî Kanununu karúılaú-
tıranlar, ilkinde bir takım noksanlıklar görmekte ve buna iliúkin bazı
de÷erlendirmelerde bulunmaktadır. Bunların önemlileri úunlardır:
1. Mecelle’de, ahvâl-i úahsiyye baúlı÷ı altında toplanan, evlilik,
boúanma, nafaka, nesep, velâyet, vesâyet, çocu÷un velâyeti gibi konu-
lar incelenmemiútir. Ahval-i úahúiyye’den sadece, dokuzuncu kitapta
hacirden bahsedilmiútir. Aynı úekilde, miras, vasiyet, kayıp ve vakıf
konuları ele alınmamıútır. Bunun dıúında, modern medenî hukukta
bulunup da, Mecelle’de iúlenmeyen bazı konular bulunmaktadır. Bu-
nun sebebi, bu konularda büyük görüú ayrılıklarının olması, Osmanlı
topraklarında de÷iúik din ve milletlerden halkın bulunması, o devirde
devletin Müslüman olmayanlara yönelik hoúgörü politikası izlemesi
ve onları kendi dinsel mezhepleri ile úahsî hukuklarında serbest bı-
rakmasıdır.

* Malını har vurup harman suvaran, müsrif.
** Ismarlama usûlü iú yaptırma, ayakkabı yaptırma, elbise diktirme gibi.