Page 63 - Microsoft Word - orjinal

SUBHø RECEB MAHMESÂNÎ 63

Bu durum, devletin evlilik ve boúanma ile ilgili Aile Hukuku adlı
8 Muharrem 1336/1917 tarihli kanununa kadar devam etmiútir. Bu
kanun, her ne kadar devletin mezhebi olan Hanefî mezhebine göre
hazırlanmıúsa da, pek çok meselede, di÷er øslâm mezheplerinin görüú-
leri esas alınmıútır. Zorlananın nikâhının fâsid olması, sarhoú ve zor-
lananın talâkının geçersiz olması, aúırı geçimsizlikte karı kocanın
mahkeme kararıyla ayrılabilece÷i gibi hükümler bunlardandır. 83
2. Mecelle’de, borçlar hukuku ile ilgili genel prensipler bulunma-
maktadır. Meselâ, akitlerin hepsini ilgilendiren icap ve kabul hakkın-
daki kâideler, buyû‘ (alıúveriú) bölümünde incelenmiútir. Medenî suç-
larla ilgili hükümlerin ço÷u, gasp, itlaf ve benzeri konularla ilgili
maddeler içine yayılmıútır.
3. Mecelle, fâsid akitler konusunu iúlerken, bazı akitlerin sıhhati
için, akit serbestisini kısıtlayacak úartlar koúmuú, di÷er mezheplerde
kabul edilen kolaylıkları almamıútır. Meselâ, alıúveriúlerde bedelin,
ya÷mur ya÷ması gibi belli olmayan bir zamanda ödenmesi úeklindeki
vadeli alıúveriúin, fâsid olaca÷ı kabul edilmiútir. ùâfiîlerin aksine,
menfaatler, iktisadî de÷eri olan mal olarak kabul edilmemiútir. Bu
sebeple, bir eúyayı gasp eden kiúinin, bazı durumlar dıúında, o eúyanın
menfaatini tazmin etmeyece÷i belirtilmiútir. 84
Fakat bu noksanlık, Osmanlı Hukuk Muhakemeleri Usûlü Kanu-
nu'nun, akit serbestisini getiren, 15 Cemâziye’l-Âhir 1332 (28 Nisan
1330/1914) tarihli kanunla de÷iúik 64. maddesiyle giderilmiútir. Bu
kanun, genel ahlaka ve toplum düzeni ile hukuki düzenlemelere zarar
vermeyen bütün akit ve sözleúmeleri serbest bırakmıú; akit yapan ta-
rafların, detayda belirleme yapmasalar da, temel unsurları belirlemele-
rini, akdin tamamlanması için yeterli görmüútür. Gelecekte olacak
úeyler hakkında akit yapılmasına izin verilmiú; ayn, menfaat ve kulla-
nımı âdet haline gelmiú haklar mal olarak kabul edilmiútir.
2. Mecelle ùerhleri
Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye, döneminde kazâî konular ve hukuki
muamelelerde büyük bir boúlu÷u doldurmuútur. Meseleler pek çok

83 Bu kanunun çıkarılmasını gerekli kılan sebeplere bakınız.
84 Mecelle, md.596.