Page 172 - Microsoft Word - orjinal

172 øSLÂM HUKUK FELSEFESø

hukukundan etkilendi÷ini gösteren ikna edici delil bulunmamaktadır.
Bu örnekler, do÷ru oldu÷u farz edilse bile, zikretmeye de÷meyecek
kadar önemsiz ve basittir. Özellikle iki hukuk arasındaki birçok farklı-
lı÷a bakıldı÷ında bu daha açık ortaya çıkacaktır. Önemli olan bazı
noktalardaki benzerlikler de÷il, bu benzerliklerin farklılıklara kıyas-
landı÷ında ne kadar önemli oldu÷udur. Her iki hukuk arasında, burada
sayılamayacak kadar, temel farklılıklar bulunmaktadır. Bunlardan
bazıları úunlardır:
1. Romalı kadınlar devamlı vesayet altında idiler (tutea perpetua
mulierum). Hayatları boyunca malları üzerinde herhangi bir tasarrufta
bulunabilmeleri ancak vâsilerinin izniyle mümkün oluyordu. øslâm
hukuku ise prensipte, hukukî tasarrufların tümünü yapabilmek için
kadına tam bir ehliyet vermiútir.
2. Mehir Romalılarda karısı veya ailesinden biri tarafından kocaya
verilirken, Müslümanlarda koca tarafından eúine verilirdi. 164
3. Roma hukukunca evlat edinme tanınırken (adoptio et adro-
gatio), øslâm hukuku bunu kabul etmemiútir. 165
4. Romalıların akitlerinde ve muhakeme usullerinde úekil ön plan-
da iken, øslâm hukukunda durum bunun tersinedir. øleride açıklanaca÷ı
gibi, bunun dayana÷ı olan küllî kâidelerde; “Akitlerde maksat ve ma-
166
naya itibar edilir, lafızlara ve yapılarına de÷il” ; “Bir iúten maksat ne
167
ise hüküm ona göredir” denilmektedir.
5. Roma hukukunda borcun havâlesi câiz olmadı÷ı halde, øslâm
hukukunda bütün mezheplerin ittifakı ile câizdir.
6. Miras ve vasiyete iliúkin hükümlerde iki hukuk sistemi arasında
açık farklılıklar vardır. Örne÷in øslâm hukukunda “vârise vasiyet yok-

164 Sahih bir hadiste; “Demirden bile olsa (mehir olarak) bir yüzük ver” buyurulmuú-
tur. Bu hadis, el-Buhârî, Müslim, Ahmed b. Hanbel, Ebû Davud’un kitaplarında ri-
vayet edilmektedir. Bkz. es-Suyûtî, el-Câmiu’s-Sa÷îr, n. 1564.
165 ùu Kur’an âyetine dayandırılmıútır: “...Yine evlatlıklarınızı da öz çocuklarınız (gi-
bi) kılmamıútır... Onları babalarına nispet ederek ça÷ırın” (Ahzâb 33/4-5). “Dinde
Evlatlıkla ilgili Hükümler” için bu eserin müellifinin Lübnan hukuk bülteni olan
en-Neúru’l-Kadâiyye el-Lübnaniyye, I. yıl, c. I, s. 6’da yayınlanan makaleye bkz.
166 “Ukudda itibar maksat ve meaniyedir, elfaz ve mebaniye de÷ildir” (Mecelle, md.
3.)
167 Mecelle, md. 2.