Page 213 - Mustafa Baş KUR’AN-I KERİM’İN MADDİ VARLIĞI

212 KUR’AN-I KERİM’İN MADDİ VARLIĞI
4.2.1. İslam Şeriatında Kur’ân’ın Neshi İddiası

İkinci hususa gelince; nâsih ve mensuh konusu sadece
geçmiş şeriatlar ile Hz. Muhammed arasında değil hatta Hz.
Muhammed’in şeriatının kendisinde de zaman açısından ge-
lişmeler olmuştur. Biz nesh kelimesini nasıl anlamalıyız? Hz.
Peygamber ve sahabe döneminde bu kelime hangi anlamda
kullanılmaktaydı?

Lügattta bu kelime; yazmak, nakletmek, devretmek, ilga
ve izale etmek anlamında kullanılırken; şeriatte ise, sabit olan
bir hükmün belli bir süre sonra kaldırılması anlamına gel-
410
mektedir. Mutezileden bir kısım âlim, Ebu Muslim el-
412
411
lsfehânî ( ö.322/933), Muhammed Abduh , el-Hûî , Eslem
Cayrapûri ve son dönemde birçok yazar, “Allah’ın kelimeleri
insan düşüncesi ile neshedilemiyecek kadar yüce”dir diyerek bu
anlama gelen bir neshi reddetmişler ve Kur’ân’da olamayaca-
414
413
ğını söylemişlerdir. Şehristânî ve seyyid Ahmed Han gibi
müfessirler de nesh teorisini önceki Peygamberlere gelen şe-
riatların ilgası şeklinde anlayarak önceki şeriatlerin İslam ta-
415
rafından neshedildiğini iddia etmişlerdir. Ahmed Hasan,
neshin fakihlerin, birbirlerine tezatmış gibi görünen ayetle-
rin arasını uzlaştıramaması sonucu bu teoriyi ortaya attıklarını

410 Ebu’l Fadl Cemâluddîn Muhammed İbn Manzûr, Lisânu’l Arab, (Beyrut:
trsz.), 4/28; İbnu’l Bârizî, Nâsihu’l Kur’âni’l ‘azîz ve mensûhu, thk. Hâtim
Salih ed-Dâmın, (Beyrut:1983), 17; Mecduddîn el-Feyruzabâdî, el-Kâmusu’l
muhît, (Beyrut: trsz.), 1/271.
411 Muhammad Abduh, Tefsîru’l-Menâr, (Kahire: 1954), 2/138.
412 El-Hûî, el-Beyân fî tefsîri’l-Kur’ân, 287-381.
413 Ahmad Hasan, “The Theoriy of Naskh”, Islamic Studies, 4 (1965), 2/109.
414 Seyyid Ahmad Khan, Tefsîru’l-Kur’ân, (Lahore: trsz.), 137-140
415 Şehristânî, Kitâb nihâyetü’l-ıkdâm fi ‘ılmi’l-kelâm, edit and trans. Alfred
Guillaume, (Oxford: 1934), 158-59 (Hasan, The Theoriy of Naskh, 109’dan
naklen)