Page 231 - islam

206 Prof. Dr. Mustafa ERDEM

3- Kibir, Riya/Gösteriş, Haset

İslam, ahlak konusuna bir denge getirmiş, bir Müslüman’ın
başkaları tarafından horlanmasına, hakir görülmesine ve kü-
çük düşürülmesine izin vermemiştir. Buna mukabil insanın
kibirlenmesini onaylamamış, bunu bütün kötü huyların başı
ve en tehlikelisi olarak görmüştür.
Kibir, insanın kendisine verilmiş olan nimet, imkân ve yet-
kilerin kaynağını kendisi olarak görmesi ve onları yanlış de-
ğerlendirmesidir. Bir anlamda kibirlenen insan sahip olduğu
meziyetleri yaratan Allah’ı unutup güç ve kudretin kaynağı-
nı kendisi olarak görür, büyüklenme havasına girer. Kendini
başkalarından üstün görmeye başlar. İnsanın nefsini ve do-
layısıyla şeytanı hoşlandıran bu durum, İslam inancı açısın-
dan son derece sakıncalıdır. Hz. Peygamber bir hadisi kutside
Yüce Allah’ın böyle kimseler hakkında şöyle buyurduğunu
nakletmektedir: “İzzet ve ululuk sıfatları benim güzel sıfat-
larımdır. Kim bu sıfatlarda bana ortak olmaya kalkışırsa, ona
azap ederim.” (Beyhakî, Şuabü’l-îmân, X, 465; Müslim, Birr,
136). Hz. Peygamber kibri; “…Kibir, Hakk’ı inkâr etmek ve in-

sanları küçük görmektir.” (Müslim, Îmân, 147) şekilde tarif
etmektedir. İmam Gazali de böbürlenmeyi insanın kendisine
tapması ve bir tür puta tapıcılık olarak nitelemektedir.
Kibir konusunda Kur’an-ı Kerim’de “Yeryüzünde böbürlenerek
dolaşma! Ne yeri yarabilir ne de dağlarla boy ölçüşebilirsin.”
(İsrâ, 17/37) buyrulmaktadır. Ayrıca Lokman’ın oğluna tavsi-
yeleri arasında yer alan şu ifadeler oldukça düşündürücüdür:
“Yavrucuğum! Namazını özenle kıl, iyi olanı emret, kötü olana
karşı koy, başına gelene sabret. İşte bunlar kararlılık gerekti-
ren işlerdendir. Gurura kapılarak insanlara burun kıvırma, or-
talıkta çalım satarak yürüme; unutma ki Allah gurura kapılıp
kendini beğenen hiç kimseyi sevmez. Yürüyüşünde ölçülü ol,
sesini yükseltme; çünkü seslerin en çirkini eşeğin anırmasıdır.”
(Lokmân, 31/17/19).