Page 57 - Türk Ortodoks Patrikhanesi

48 Dr. Mustafa BAŞ

İkdam ve Hakimiyet-i Milliye Gazetelerinde yazılan makalelerde
ve verilen haberlerde Türk Ortodoksların müstakil bir Kilise kurmak is­
tediklerinden bahisle, bu taleplerinin doğruluğu ve haklılığı ortaya ko­
nularak konunun milli bir dava olarak takip edilmesi talep edilmiş­
tir(94) .
Papa Eftim ve kendisi gibi Türk Ortodoks Patrikhanesi fikrine ta­
raftar olanlar fikirlerini daha fazla kitlelere ulaştırmak için Kayseri­
Zincidere Manastırında" Anadolu' da Ortodoksluk Sadası"isimli bir ga­
zete çıkarmışlardır< 9 S ) .

D- TÜRK ORTODOKS PATRİKHANESİNİN KURULUŞU

Türk Hıristiyanların Fener Patrikhanesinden ayrılarak yeni bir Pat­
riklik kurma talepleri gerek Türkiye Büyük Millet Meclisinde gerekse
Ortodoks cemaat arasında makes bulmuş ve tartışılır hale gelmiştir.

(94) Bkz. Bu konudaki haberler için Bkz. Hakimiyet-i Milliye, l Mayıs, 7-9 Teşrinisani (Kasım),
22-29 Kanunuevvel (Aralık) ı92l ;İkdam, 3-7 Mayıs, 30 Kanunuevvel (Aralık) ı 9 21.
1
(95) Jaschke, "Die Türkisch Ortodoks Kirche", XXXI/ 1 2 ; Şahin, 261 ;Ekincikli, 174. ; 9 Temmuz
1922 tarihinde haftalık olarak yayın hayatına başlamış bulunan Anadoluda Ortodoksluk Sadası
isimli gazete 16 sayı devam etmiştir. Son sayısı 8 Nisan 1923 tarihinde çıkmıştır. Gazete ismi­
nin altında "Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetine tabi Umum Anadolu Türk Ortodoksla­
rı Kilise Kongresinin Mürevvici Efkarıdır. Şimdilik haftada bir defa neşrolunur." ibaresi bulun­
maktadır. Gazetenin sahibi ve imtiyazlı başmuharriri Münteşibin-i Hukuktan Bodrumlu Bollu­
oğlu İstimal Zihni, umur-u tahrir müdürü Antalyalı dava vekili Çene oğlu Filip'dir. İdare yeri
olarak Zincidere Manastırı daire-i mahsusası gösterilmiştir. Genellikle Kayseri'de yapılan Türk
Ortodoksların kongresi ile ilgili gelişmeleri açıklayan bu gazetenin sayılarında, Türk Ortodoks­
ların verdiği mücadelenin izlerini taşıyan haberler ve yazılar görmek mümkündür. Zaman za­
man dini bilgiler ve yapılacak olan Pazar ayinlerinin duaları da aynca zikredilmiştir. Gazetede
Kayseri Kongresinde ortak olarak kararlaştırılan kilise mütevellilileri ve papaz olacakların ta­
yin, seçim ve azillerinde uygulanacak hususlarla ilgili talimatnameler de yayınlanmıştır. 6 Tem­
muz 1922 tarihinde Kilise Kongresinin Nizamnamesi; 30 Temmuz 1922 tarihinde Papa Ef­
tim'in Türk Ortodoksların Fener Patrikhanesine karşı mücadelesini anlatan İngiliz Generali
Tovsend'e gönderdiği telgrafın metni; 10 Eylül 1922 tarihli nüshasında Patrik Meletyos'un
Anadolu Ortodokslarına yönelik olarak çıkardığı Milli Mücadele karşıtı beyanatının İsti mat Zih­
ni tarafından eleştirisi; 24 Eylül 1922 tarihinde Türk Ortodoks Patrikhanesinin Kuruluş Maz­
batası, son sayılarında ise alınan mübadele karan üzerine Türk Ortodoksların kanaatleri yayın­
lanmıştır. 16 yapraktan ibaret olan bu gazete A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde bulunan
Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Arşivinde bulunmaktadır.