Page 25 - Microsoft Word - orjinal

SUBHø RECEB MAHMESÂNÎ 25

vaz‘î dünyevî hukuka has bir ilim olmuútur. 34
Sonuç olarak øslâm hukuku, kaynakları ve (temel) hükümleri ba-
kımından ilahî bir hukuktur. Medeni kanun ise, sadece muâmelâtla
ilgilenir ve hükümleri devlet otoritesince konur. Devlet, gördü÷ü mas-
lahata göre kanun yapar, de÷iútirir ve kaldırır.
2. Fıkıh ølminin Taksimi
Daha önce açıklandı÷ı üzere øslâm fıkhının hem dînî, hem de
hukûkî yönü bulundu÷undan, fıkhî meseleler genel anlamda iki kısma
ayrılmaktadır. Birinci kısmı, âhiret iúlerine iliúkin namaz, zekât, oruç,
hac gibi ibadetlerdir. Bu bölüm, kitabımızda ele alaca÷ımız konuları-
nın dıúında kalmaktadır. økincisi ise dünya iúlerine iliúkindir. Bu da
kendi arasında, ukûbât (ceza), münâkehât (evlenme-boúanma) ve
muâmelât úeklinde üçe ayrılır.
Ukûbât; zina, hırsızlık, öldürme, içki içme ve iffete iftira gibi cü-
rümler ve cinayetler ile kısas, had ve diyet gibi bunların cezaları ve alt
hükümlerini ele alır.
Münâkahât; evlenme, boúanma ve iddet, neseb, nafaka, çocuk ba-
kımı, velayet, vasiyet, veraset gibi bunlardan do÷an konuları inceler.
Bugün bu konular ahvâl-i úahsiye veya aile hukuku olarak isimlendi-
rilmektedir.
Muâmelât ise; mallar ve alıúveriú, kira, hibe, i÷reti verme (iâre),
emanet, kefâlet, havâle, ortaklık, sulh, gasp, telef etme gibi mallara
iliúkin hak ve akitleri konu edinir. 35

Bu úekildeki taksime göre Mecelle’nin ilk maddesinde úöyle de-
nilmektedir: “Fıkhî meseleler âhirete iliúkin ibadetler veya dünya iúle-
rine iliúkin evlilik, muâmelât ve ceza hukukudur. Yüce Allah âlemin
nizamının takdir etti÷i kıyamete kadar devam etmesini diler. Bu ise,
insan cinsinin yaúamasıyla olur ki, bu da neslin devamı için erkeklerin

34 Bu nedenle Justinian'in Institutes, I/1 adlı kitabının baú tarafındaki “Jurisprudentia
est divinarum atque humanarum rerum notitia" (Hukuk ilmi dini ve dünyevi iúleri
bilmektir) úeklindeki tanım yadırganmaktadır.
35 Bazıları fıkhî konuları ibâdât, ukûbât ve muâmelât úeklinde üçe ayırmıúlar; sonra
muâmelât konularını da münâkahât (evlenme-boúanma), malî muameleler, emânlar,
muhâsemât (yargı usûlü) úeklinde taksim etmiúlerdir. Bkz. Hâmiú-i Fetâvâ-yı
Ankaravîye, Bulak 1281/1864, c. I, s. 1.